M.ZEKİ AYDIN- YÖNTEMLER AİLE ,DİN EĞİTİMİ ÜZERİNE KİTAPLAR

DİN ÖĞRETİMİNDE YÖNTEMLER


Eğitimde “niçin öğreteceğiz?” sorusunun cevabı eğitimin amaçlarını; “nasıl öğreteceğiz?” sorusunun cevabı öğretim yöntemlerini; “ne ile öğreteceğiz?” sorusunun cevabı eğitim araç ve gereçlerini; “eğitimin sonunda ne kadar öğrettik?” sorusunun cevabı ise, ölçme ve değerlendirme konusunu oluşturur.Bugün, ülkemizde ilk ve orta dereceli okullarda okutulan Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersi, 1982 Anayasası gereğince Din Bilgisi ve Ahlâk derslerinin birleştirilmesiyle zorunlu dersler arasında yerini almıştır. Bunun yanında İmam Hatip Liselerinde meslek derslerinde de din öğretimi yapılmaktadır. Din öğretimi verecek olan öğretmenler, ilâhiyat fakültelerinde ve eğitim fakültelerinin sınıf öğretmenliği bölümlerinden yetişmektedir. İlâhiyat fakültelerinde hem lisans hem de yüksek lisans programlarında Özel Öğretim Yöntemleri ve eğitim fakültelerinin sınıf öğretmenliği bölümlerinde de Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersleri yer almaktadır. Bu kitap öncelikle bu bölümlerde okuyan öğrencilere, hâlen okullarımızda görev yapan tüm din öğretimi öğretmenlerine ve Kur’an Kursu öğreticilerine hitap etmek üzere hazırlanmıştır.


Bu kitap, daha önce yayınlanan, “Din Öğretiminde Yöntemler ve Buldurma Yöntemi” adlı kitabının yeniden gözden geçirilmiş şeklidir. Bu baskıda, ilk kitaptan bazı ayrıntı bilgileri içeren bölümler çıkarılmış ve KPSS sınavına girecek adayların ihtiyaçlarını giderecek bir çok bölüm ilave edilmiştir. Bunun yanında öğretim yöntem ve tekniklerinin uygulamalarını göstermek üzere örnek günlük ders plânları konulmuştur. Aynı şekilde, öğretmen ve öğretmen adaylarının devamlı kullanmak zorunda olduğu bilgiler de ekler başlığında verilmiştir. Bu nedenlerle bu kitaba ikinci baskı demek yerine yeni bir adlandırmayla, “Din Öğretiminde Yöntemler” denilmiştir.


Öğretmen olmuş ve olacak tüm din eğitimcilerine faydalı olması dileklerimle.


BU KİTAPTAN TEMİN ETMEK İSTEYENLER:
Prof. Dr. Mehmet Zeki AYDIN

OKULDA AHLAK EĞİTİMİ VE AHLAK ÖĞRETİMİNDE ÖRNEK OLAY İNCELENMESİ YÖNTEMİ Ahlâk eğitimi, ailede başlar, okul ile devam eder, hayat boyu bireyin çabalarıyla ve çevrenin etkisiyle oluşur. Ahlâk eğitiminin amacı, okuldaki tüm eğitim etkinliklerini tamamlamak, bağlamak, yüceltmek ve asilleştirmektir. Bu da tüm okulun görevidir, yani, ahlâk eğitimi okulun yöneticilerinden, hizmetlilerine kadar tüm görevlilerin sorumluluğu ve etkisi altındadır. Özellikle öğretmenlerin davranışları, ahlâk eğitimi konusunda çok etkilidir. Bu nedenle ahlâk eğitimi için tüm derslerin ve okulun tüm birimlerinin ortaklaşa çalışmaları önemlidir. Ahlâk eğitiminin okulun tüm birimleri ve elemanlarının sorumluğu içerisinde olmasına rağmen, ilk ve orta dereceli okullarımızda, adı üstünde Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersi, zorunlu dersler arasında yer almaktadır. Bu dersin amaç ve konuları; dinin, inanç, ibadet, ahlâk esaslarına göre şekillenmektedir. İşte bu nedenden bu dersin, ahlâk eğitimine katkısı diğer derslere göre daha somuttur. Eğitimde “ne öğreteceğiz?” sorusunun cevabı eğitimin amaçlarını, “nasıl öğreteceğiz?” sorusunun cevabı öğretim yöntemlerini, “ne ile öğreteceğiz?” sorusunun cevabı eğitim araç ve gereçlerini, “eğitimin sonunda ne kadar öğrettik?” sorusunun cevabı ise ölçme ve değerlendirme konusunu oluşturur. “Nasıl öğretmeliyim?” sorusu, hemen her öğretmenin sürekli zihnini kurcalayan bir soru olmuştur. Öğretmenlerin öğretim yaklaşımları konusundaki düşünceleri, kendi öğrenimleri süresince aldıkları derslerde öğrendikleri veya kendi öğretmenlerinden gördükleri yanında, kişisel deneyim ve gözlemleri, okuldaki meslektaşlarıyla gerçekleştirdikleri diyaloglar, katıldıkları hizmet içi kurs, seminer vb. yollarla oluşur. Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersiyle ilgili, bir çok çalışma yapılmıştır. Ancak bu çalışmalarda ders ünite ve konuları bir bütün olarak ele alınarak incelenmiştir. Hâlbuki ders programında, dinin, inanç, ibadet, muamelat ve ahlâk esaslarıyla ilgili konular bulunmaktadır. Her ne kadar bu konular, birbirine çok yakın hatta iç içe girmiş olsalar bile öğretim açısından farklılık arz etmektedir. Genel olarak ahlâkî konular, daha çok tutumlar, alışkanlıklar, duygular yani duyuşsal alandaki öğrenmelerden oluşmaktadır. Bunun sonucu olarak, ahlâkî konuların öğretiminin de farklılıklar göstermesi normaldir. Bu, ahlâkın dinden ayrılması düşüncesine dayanmamaktadır. Zaten böyle bir ayrım, ne İslâm dini açısından, ne de bugünkü DKAB ders programları açısından mümkün değildir. Bu çalışmada, ahlâkî konuların öğretiminde kullanılabilecek çağdaş öğretim yöntemlerinden örnek olay incelemesi yöntemi açıklanmıştır. Çalışma, beş bölümden oluşmaktadır. Girişi oluşturan birinci bölümde, problem açıklanmıştır. İkinci bölümde, ahlâk, ahlâk gelişimi ve eğitimi hakkında genel bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölümde, öğrenme öğretme süreçleri kısaca açıklanmıştır. Dördüncü bölümde, örnek olay incelemesi yöntemi açıklanırken, son bölümde ise örnek olay incelemesi yönteminin uygulandığı günlük ders plânları yer almıştır. Bu çalışmanın hazırlanmasında ve basımında emeği geçen tüm ilgililere teşekkür eder, çalışmanın bütün eğitimcilere yararlı olmasını dilerim. BU KİTAPTAN TEMİN ETMEK İSTEYENLER: Prof. Dr. Mehmet Zeki AYDIN

AİLEDE AHLAK EĞİTİMİ Bu kitap, çocukları için sorumluluk ve endişe duyan anne babalara, büyük anne ve büyük babalara, öğretmenlere ve tüm yetişkinlere yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. “Kendimi geliştirmek istiyorum. Sorunlar çıkmadan hazırlıklı olmak istiyorum. Kendi annem babamdan daha iyi bir yetişkin olmak istiyorum. Çevremde korkunç hatalar yapan, herşeye başkaldırmış ergen ve gençlerden korkuyorum. Bir hata yapmak istemiyorum.” diyenler, bu kitapta aradıklarını bulabilirler. “Çocuk eğitimi konusunda bilgilenmeye kimlerin ihtiyacı vardır?” sorusuna, “tüm anne babaların” diyenler olduğu gibi, “bazılarının ihtiyacı vardır”, diyenler de vardır. Çocuk eğitimi konusunda kendilerini eksik görmeyen veya herhangi bir bilgiye ihtiyaçları olmadığına inananlar, şunları söylerler: “Bu çocukta bir anormallik var. Ahmet’in uyum sorunu var. Hatice adam olmaz. Rukiye aşırı hareketli.” Böyle çocukların ebeveynleri, bu tür sözlerle, yargılamalarla suçu çocukların üzerine atar; kendi beceriksizliklerinin veya yanlış davranışlarının farkında bile değildirler. Bazı anne babalar, çocuk eğitimine ihtiyaçları olmadığını ispat için şu gerekçeleri ileri sürerler: “Çocuğumu seviyorum ya, daha başka neye ihtiyacım var. Şu sıralar hiç önemli bir sorunumuz yok. Sorunu olan çocukların ebeveynleri okusun bu kitapları veya onlar katılsın bu kurs, seminer ve konferanslara. Çocuklarımız küçük, daha çok zamanımız var. Sorunlu çocuklar daha çok parçalanmış ailelerden çıkar. Sorunlu çocukların çoğu, alkolik, kumarbaz vb. ailelerde yetişir. Biz cahil birisi miyiz? Hiç kimse çocuklarımı nasıl yetiştireceğimi bana öğretecek durumda değildir. Çocuk eğitimi konusunda konuşanlar ve yazanlar, sanki kendileri çok iyi çocuk yetiştirmiş gibi konuşuyorlar, yazıyorlar.” Çocuk eğitimi konusunda eğitime ihtiyaç duymayanların yanında bu konuda istekli olanlar da vardır ve bunların bazı gerekçeleri şunlardır: “Anne babamın beni yetiştirirken yaptıkları hataları ben yapmak istemiyorum. Kendi çektiğim acıları, kırgınlıkları, çocuğuma yaşatmak istemiyorum. Komşumun, çocuğuyla yaşadığı sorunlar bizim evde de yaşanmasın. Çocuğum ergenlik yaşına geldiğinde onunla iletişimi kaybetmek istemiyorum. Çocuğumda son zamanlarda istemediğim değişikler olmaktadır. Her şeyi onlar için yapıyorum ama yine de çocuklarımla sağlıklı bir iletişim kuramadım.” Çocuk eğitimi, aile eğitimi, iletişim vb. konularda bilgi eksikliklerini kabul etmeyenler, diğer bir çok konuda kitap okuyup, programlara katılabilmektedirler. İyi bir pilot veya sürücü olmak, iyi yüzebilmek, iyi tüccar olmak için profesyonel eğitim almak gerektiğini hepimiz kabul ederiz. Ancak iş, aile içi iletişim, iyi bir eş, iyi bir anne baba olmak konusuna gelince, bazılarımız, kendilerini yeterli görürler, bu konuda bir kitap görseler,bir etkinliğe davet edilseler âdeta dudak bükerler, hatta bunları yapanlara basit ve lüzumsuz işlerle meşgul olduklarını söylerler. Çünkü onlar, kendilerinin her şeyi bildiğini ve en güzelini yaptığına inanırlar. Dolayısıyla kendilerinin ihtiyaçları olmadığı düşüncesiyle çocuk eğitimi vb. konulardaki eserleri okumayı, seminer gibi etkinliklere katılmayı küçük ve önemsiz görürler. Halbuki bu tür düşünceler, iki yönden doğru değildir. Bu tür eğitimle ilgili kitaplar sadece yeni anne baba olmuş gençler için değil, birkaç tane çocuk yetiştirmiş orta yaş ve üstü yetişkinler için de bir ihtiyaçtır. Çünkü, çocuk eğitimi konusunda herkesin eksiği olabilir. Ayrıca bu tür bilgiler yeniden hatırlamaya ihtiyaç vardır. Burada tavsiye edilen davranışların hayata geçirilmesi veya devam edebilmesi için, bildiklerimize zaman zaman yeniden ulaşmak önemlidir. Bu açıdan bu eserin bir anlamda el kitabı olma özelliği vardır. Bu kitabın bir özelliği de, anne babaları suçlamadan onlara yol gösteren bir üslûpla hitap etmektir. Çünkü bazı kitaplar, psikolog ve eğitimciler, konuyu öyle sunmaktadırlar ki, bunu okuyan veya duyanlar suçluluk duygusuna kapılabilmektedirler. Halbuki, insanlarımızda suçluluk duygusu yerine sorumluluk duygusunu geliştirmek ve buna bağlı olarak davranışlarında olumlu değişim üzerinde durmak daha önemlidir. Bu kitabın bir özelliği de son yıllarda yaygın olan tercüme kitapların etkisinde kalmadan kaleme alınma gayreti içinde hazırlanmasıdır. Çünkü düşünce hayatında, değişik zamanlarda farklı düşünce ve anlayışlar yaygınlaşır. Bu anlayış ve uygulamalar, tüm dünyayı olduğu gibi bizi de doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir. Elbette bu ülkede, bu dünyada yaşayan herkes gibi benim de çevremde olan bitenden, yazılan çizilenden etkilenmemem mümkün değildir. Ancak şunu söyleyebilirim: Günümüzde yaygın olan moda akımların düşüncelerine karşı oldukça dikkatli olmaya çalıştım. Buna rağmen hatalarım olmuş olabilir. Bu ve her konuda, yazılı veya sözlü görüş bildireceklere şimdiden teşekkür ediyorum. Son olarak, bu kitabın böyle kalmayacağını ve genişletilerek yeni baskılarının yapılacağını belirtmek istiyorum. Ayrıca bu kitabın devamı olarak, ailede ahlak eğitimi (yani bu kitabın içeriği) ile ilgili örnek olayların yer aldığı kitap çalışmasına değerli öğretmen Murat Kılıç’la birlikte devam ediyoruz. Aynı şekilde hedefim, ahlâkî değerlerin (yani iyi ve kötü huyların) ele alındığı (doğruluk eğitimi, sabır eğitimi vb.) çalışmalar yapmak ve bu çalışmaları konferans, seminer vb. etkinliklerle de halkımıza anlatmaktır.Tüm anne baba ve eğitimcilere faydalı olması dileklerimle. Haber için tıklayın. BU KİTAPTAN TEMİN ETMEK İSTEYENLER: Prof.Dr. Mehmet Zeki AYDIN

TÜRKİYE VE ALMANYA'DA İSLÂM DİN DERSİ TARTIŞMALARI Bu kitap 26 Kasim 1999 tarihinde Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Kültür Merkezinde, C.Ü. İlahiyat Fakültesi ve Konrad Adenauer Vakfi tarfindan düzenlenen "Türkiye ve Almanya'da İslam Din Dersi Tartişmalari" konulu uluslararasi sempozyumda sunulan tebliğlerden oluşmaktadir. İsbn 975-7968-22-6, Ankara, 2000

ERDEMLER SERİSİ (10 KİTAPLIK SET) Erdem Eğitimi, sağlıklı düşünen, hisseden ve davranan bireylerin yetişmesi için gerekli ve vazgeçilmez bir eğitimdir. Bu sette temel on erdem; masallar, hikâyeler, dramalar, oyunlar, bulmacalar, ev içi ve sınıf içi etkinliklerle anlatılıyor. İlköğretim Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler öğretim programında yer alan kazanım ve kavramları da destekleyen bu set, hem içerik hem öğretim yöntemleri bakımından eğitimciler ve anne babalar için de mükemmel bir kaynak olacak. BU SERİDEN TEMİN ETMEK İSTEYENLER: Prof.Dr. Mehmet Zeki AYDIN

DİN EĞİTİM VE ÖĞRETİMİNDE BULDURMA (SOKRATES) YÖNTEMİ DOKTORA TEZİÖ N S Ö ZEğitimde ne öğreteceğiz? sorusunun cevabı eğitimin amaçlarını, nasıl öğreteceğiz? sorusunun cevabı öğretim yöntemlerini, ne ile öğreteceğiz sorusunun cevabı eğitim araç ve gereçlerini, eğitimin sonunda ne kadar öğrettik? sorusunun cevabı ise ölçme ve değerlendirme konusunu oluşturur. Geçen yüzyılda bilgi "kazanılacak " bir şey olarak algılanıyordu. Bunun sonucu olarak da öğrenci üretici ve etkin bir unsur olarak ele alınmak yerine edilgen ve alıcı yani verilen konuları ezberleyen bir konumda idi. Günümüzde ise bilgi "aranılan ve keşfedilen" bir şey olarak kabul edilmektedir. Bu durumda öğrenci verilen bilgileri belleyen bir kişi değildir. O, öğretimde etkin ve bilgiyi arayan, keşfeden bir özelliğe sahiptir. Bunun sonucu olarak artık öğretme yerine öğrenme ön plana çıkmıştır. Diğer bir ifade ile öğretim, öğrenci merkezli bir hale gelmiştir. Öğrenci merkezli öğretme yöntemlerine aktif öğretim yöntemleri denilmektedir. Aktif öğretim yöntemlerinden Buldurma (Sokrates) Yönteminin ele alındığı bu çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Girişi oluşturan birinci bölümde problem, çalışma yöntemi ve tanımlar açıklanmıştır. ikinci bölümde öğrenme - öğretme süreçleri; öğretme yolları ve düşünme süreçleri, öğretme yaklaşım, yöntem ve tekniklerinin sınıflandırılması, yöntem seçimi konuları ortaya konulmuştur. Üçüncü bölümde buldurma yöntemi açıklanırken, soru-cevap tekniği, Sokrates yöntemi, öğrenme öğretme ortamı ve soru-cevap konuları ile son bölümde ise kısa bir özet ve öneriler yer almıştır. Bu çalışmanın hazırlanmasında ve basımında emeği geçen tüm ilgililere teşekkür eder, çalışmanın bütün eğitimcilere yararlı olmasını dilerim. Dr. Mehmet Zeki AYDIN