İbrahim Tenekeci löşe yazıları

Dostluk üzerine...Ömer
Nasuhi Bilmen'in Büyük İslam İlmihali'ni okurken, şu hadis-i şerifle
karşılaştım: "Eski dostluğu devam ettirmek, imandandır."

'Dostlukta kıdem esastır' nasihati gereğince, hemen üç kadim dostumu
aradım ve Peygamber Efendimiz'in bu mübarek sözünü onlarla paylaştım:
Ahmet Murat, İbrahim Paşalı ve Tarık Tufan.

İnancıma göre, dostluk, bir nasip meselesidir ve insanın dışında
gelişir. Şununla dost olayım deyip olamazsınız. Dostluk, Lütfi Bergen'in
o güzel ifadesiyle söylersek, yürürken belirginleşen bir şeydir. Bir de
hatırlatma: "Katlandığımız değil, razı olduğumuz insanlar
dostlarımızdır."

"Önce refik, sonra tarik" denilerek, yola çıkacağımız insanları dikkatli
ve rikkatli seçmemiz tembihlenir. İlk olarak şunu söyleyelim: 'İnsanı,
yol değil, yol arkadaşları yorar.' Yola çıkacağımız insanları yüzde yüz
isabetle seçme şansımız ise maalesef yoktur. Çünkü bu seçimi veya
elemeyi, esas itibariyle yapacak olan bizler değilizdir; yoldur,
yolculuktur. Yanımızdakinin dostumuz olup olmadığı, yolculuk esnasında
ortaya çıkar. Özellikle siyasette ve ticarette, hatta edebiyatta, bu
yürüyüşlerin büyük bir kısmı hüsranla sonuçlanır. Tanıdığımızı
sandığımız insanları tanıyamamış olmanın üzüntüsü ve şaşkınlığı, bizi,
yolculuktan daha fazla yorar. Tam da burada, Mustafa Kutlu'nun şu sorusu
önemlidir: "Kırk yıl birlikte olmuş olsak bile, bir insanı ne kadar
tanıyabiliriz?" (Ezel Erverdi Kitabı, Sayfa 99)

Hep söylüyoruz, yine söyleyelim: Rakamlar maddiyatı, harfler ise
maneviyatı temsil eder. Dolayısıyla, rakamlar (ve hesaplar) üzerinden
sahici bir dostluk oluşmaz, sadece ortaklık kurulur.

Taraflar, ancak bir harfin (anlamın) ucundan tutarlarsa, dost olabilir
veya kalabilirler. Rakam ile harfi toplamaya kalkışırsanız eğer, bu
işlem, sizi Nurettin Topçu'nun şu sözüne götürür: "Menfaat yaşamak,
ahlak ise yaşatmak ister. Bir arada barınamazlar."

Madem sahici dostluklar harfler ve anlamlar vasıtasıyla kuruluyor, o
halde, edebiyatçılar arasındaki bu çekişme de nedir? Böyle
sorabilirsiniz.

Ne kadar ulvi amaçlarla yazarsak yazalım, sonunda, iş gelip benlik
meselesine dayanıyor. Edebiyat dünyasında beş-altı senelik
birlikteliklerin bile uzun sayılması, bundandır.

Peki, birçok insanın 'hesap uzmanı'na yahut 'madde bağımlısı'na
dönüştüğü bir devirde, çevremizdeki insanların dost olup olmadığını
nereden anlayacağız?

Galiba, serinlik veriyor mu, vermiyor mu, ona bakmak gerekiyor. Said
Yavuz'un da dediği gibi: Yüzler vardır, ruhun susamasını dindirir.

Yıllar önce, 'dost, her zaman taze olandır' diye yazmıştım. Bu tazeliği, ancak şöyle izah edebiliriz: "Eski, hiç eskimeyendir."

Kadim bir dostluğun oluşabilmesi için zorluklara, yokluklara ve
imtihanlara ihtiyaç vardır. Bütün bunlardan alnının akıyla çıkan
münasebete ise 'sınanmış dostluk' diyoruz. Şöyle anlatalım: Asıl
marifet, bahar aylarında veya yaz mevsiminde değil, kışın açabilmektir.
Yani iyi gün dostu olmak kolaydır, en mühimi, kötü gün dostu
olabilmektir.

Toparlayalım: Siyasi ikbal ve buna benzer dünyevi şeyler için 'kırk
yıllık dostların' birbirini yok saydığı günlerden geçiyoruz. Hesap
yapmaktan iş yapmaya veya dostluk kurmaya vakit bulamayanların sayısı da
her geçen gün artıyor. Bazı dost bildiklerimiz ise kırıcı, kıyıcı ve
ifşa edici. Oysa dostluk, açmayı değil, kapatmayı gerektirir. Sözgelimi
dostunun sırrını herkesten saklamak, ayıplarını örtmek, sözüne müdahale
etmemek, iyiliğini istemek, onun hüznüyle mahzun olmak; bütün bunlar,
'dostluğun adapları' arasındadır. (Marifetname'den)

Çünkü dostluk ve kardeşlik, öldükten sonra da devam eden kıymetlerimizden biridir. "Ahiret kardeşliği" diye boşuna denilmiyor.