huzeyfe
Süper Moderatör
Mesaj Sayısı : 7719
Rep Gücü : 18108
Rep Puanı : 23
Kayıt tarihi : 27/03/09
 |  Konu: havva adı hadislerde geçiyormu Birkaç hadiste Havvâ’nın adı anılmış (Müsned, V, 11; Buhârî, “Enbiyâǿ”, 1  Cuma Mayıs 05, 2017 3:20 am | |
| http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=160545İslâm Ansiklopedisine başka bir sayfadan ulaştınız. Orijinal sayfaya ulaşmak için tıklayınız | | cilt: 16; sayfa: 545
[HAVVÂ - Ömer Faruk Harman]
dışında her şeyden diledikleri gibi yiyecekleri, fakat o ağaca yaklaştıkları takdirde zalimlerden olacakları bildirilir. Ancak şeytan her ikisini de kandırır ve yasak meyveden yerler. Bunun üzerine ayıp yerleri kendilerine görünür ve cennet yapraklarından üzerlerini örtmeye çalışırlar. Daha sonra Allah’tan kendilerini bağışlamasını dilerler. Allah da yeryüzüne inip orada yaşayacaklarını, orada ölüp yine orada dirileceklerini bildirir (el-Bakara 2/35-38; el-A‘râf 7/19-25; Tâhâ 20/115-123).
Tevrat’taki bilgilerin aksine Kur’ân-ı Kerîm’de Hz. Âdem’in ilk günahı kadının teşvikiyle işlediğine dair hiçbir ifade yoktur. Nitekim Tevrat’ta yılanın Havvâ’yı, onun da Âdem’i kandırdığı belirtilirken (Tekvîn, 3) Kur’an’da şeytanın ikisinin içine vesvese soktuğu (el-A‘râf 7/20), ikisine de hata işlettiği (el-Bakara 2/36) bildirilmektedir. Tâhâ sûresinde (20/120-121), “Şeytan onun aklını karıştırdı ve ‘Ey Âdem! Sana ebedîlik ağacını ve sonu gelmez bir saltanatı göstereyim mi?’ dedi. Bunun üzerine ondan (ağacın meyvesinden) yediler” denilmektedir. Muhtemelen bu âyette, vahye muhatap olması sebebiyle asıl sorumluluk Âdem’e ait olduğu için şeytanın doğrudan ona hitap ettiği bildirilmiş, Havvâ’ya hitabından söz edilmemiştir.
Yahudi-hıristiyan geleneğinde Havvâ ayartıcı ve baştan çıkarıcı olarak takdim edilirken Kur’an’a göre insanlığın ilk çiftinin her birinin cennetten kovulmasıyla sonuçlanan olaylardan erkek ve kadın eşit bir şekilde sorumlu tutulmuştur. Nitekim Kur’an’da Âdem’in zevcesi Âdem’in kendisi gibi genellikle şeytanî düzenlerin kurbanı olarak resmedilir ve yine Âdem gibi şeytanın ayartmasına uymasından doğan sonuçlardan payını tamamıyla alır. Buna karşılık Kur’an sonrası İslâmî gelenekte Havvâ imajı, çok defa kocasının cennetten atılışından tek başına sorumlu tutulacak kadar değişmiştir (Smith-Haddad, VI/1 [1992], s. 64).
Kur’an’da yer almamasına karşılık hadislerde Havvâ’nın gerek yaratılışı gerekse cennetten çıkarılıştaki rolüyle ilgili bilgiler mevcuttur. Birkaç hadiste Havvâ’nın adı anılmış (Müsned, V, 11; Buhârî, “Enbiyâǿ”, 1; Tirmizî, “Tefsîr”, 4, 7; İbn Mâce, “Ŧahâret”, 77), bazı hadislerde de Havvâ’nın adı zikredilmeden kendisinden dolaylı olarak söz edilmiştir. Havvâ adının geçmediği bir hadiste kadının eğe kemiğinden yaratıldığı belirtilirken Havvâ adının yer aldığı bir başka hadiste, “Eğer Havvâ olmasaydı kadın cinsi eşine hıyanet etmezdi” denilmiştir (Buhârî, “Enbiyâǿ”, 1, 25; Müslim, “RađâǾ”, 62, 63). Hadis yorumcuları, bu ifadeyle Havvâ’nın ilk günahtaki rolüne işaret edildiğini ileri sürerler. Meselâ İbn Hacer el-Askalânî, “Havvâ şeytanın kendisine şirin gösterdiği şeyi kabul etmiş ve kendisi de bunu Âdem’e şirin göstermiştir; işte hadisteki hıyanetin anlamı budur” der (Fetĥu’l-bârî, VI, 424). Ancak aynı hadis, Havvâ’dan itibaren bütün kadınların cinsî cazibeleri dolayısıyla kocaları üzerinde dinî ve ahlâkî bakımdan olumsuz sonuçlar doğurabilecek bir etki gücüne sahip oldukları şeklinde de yorumlanmıştır (Muhammed Gazâlî, s. 280-281, 286).
Tarih, tefsir ve kısas-ı enbiyâ kitaplarında Havvâ ile ilgili çoğu İsrâiliyat türünden çeşitli rivayetler yer almıştır. Buna göre Allah Âdem’i cennete yerleştirdiğinde Âdem orada yalnızdı. Onu ağır bir uykuya daldıran Allah sol böğründeki kaburga kemiklerinden birini almış ve ondan Havvâ’yı yaratmıştır. Bu ameliye sırasında Âdem hiç acı çekmemiştir; çünkü eğer acı hissetseydi kadına karşı meyli olmazdı. Daha sonra Havvâ’ya cennet el-biseleri giydirilir, süslenir ve Âdem’in baş ucuna oturtulur. Âdem uykudan uyanınca onu görür ve Havvâ adını verir. Meleklerin bir sorusu üzerine de onun kadın olduğunu, canlıdan yaratıldığı için ona Havvâ adını verdiğini bildirir; niçin yaratıldığı sorusuna da, “Her iki cinsin birbiriyle huzur bulması için” karşılığını verir (krş. er-Rûm 30/21; el-A‘râf 7/189; Sa‘lebî, s. 22). Âdem topraktan yaratıldığı için erkekler yaşlandıkça güzelleşmekte, kadınlar ise etten yaratıldıkları ve et zamanla bozulduğu için yaşlandıkça çirkinleşmektedirler (Sa‘lebî, s. 22). Aynı kaynaklarda cennette yasak meyveyi yemeleri için İblîs’in her ikisini de iğvâya çalıştığı ve yasak meyveyi önce Havvâ’nın, ardından Âdem’in yediği belirtilir. Saîd b. Müseyyeb’den nakledilen bir rivayette ise Âdem’in aklı başında iken yasak meyveyi yemediği, bunun üzerine Havvâ’nın ona içki içirip sarhoş ettiği, sonra da ağacın yanına götürerek Âdem’in yasak meyveden yemesini sağladığı ifade edilir.
Yine Kur’an dışındaki İslâmî kaynaklara göre yasak meyveyi yemek suretiyle ilâhî emre karşı gelmeleri üzerine Âdem ile Havvâ cennetten çıkarılarak cezalandırılmış, erkek ve kadına verilen müşterek cezalara ilâveten Havvâ’ya ve daha sonraki bütün hemcinslerine âdet kanaması, hamilelik, ağrılı çocuk doğurma gibi birçok ceza verilmiştir. Cennetten çıkarıldıktan sonra Havvâ Cidde’ye inmiş ve Arafat’ta Hz. Âdem’le buluşmuş, yirmi batında kırk çocuk doğurmuş, Âdem’in ölümünden bir yıl sonra vefat etmiş ve onun yanına defnedilmiştir. Âdem’in kabri konusunda çeşitli görüşler mevcut olduğu gibi Havvâ’nın kabrinin yeri de bilinmemektedir. Cidde’de ona nisbet edilen, Evliya Çelebi’nin ziyaret ettiği bir kabir Suudi yönetimi tarafından yıktırılmıştır (DİA, VII, 524).
Peygamberliğin sadece erkeklere has olmadığını, kadınlardan da peygamber geldiğini ileri süren Ebü’l-Hasan el-Eş‘arî’ye göre Havvâ da nebîdir. Mâtürîdî âlimleri ise bunu kabul etmezler (DİA, III, 487; XI, 446).
BİBLİYOGRAFYA:
Lisânü’l-ǾArab, “ĥvǿe” md.; Müsned, V, 11; Buhârî, “Nikâĥ”, 80, “Enbiyâǿ”, 25; Müslim, “RađâǾ”, 62, 63; İbn Mâce, “Ŧahâret”, 77; Tirmizî, “Tefsîr”, 4, 7; İbn Kuteybe, el-MaǾârif (Ukkâşe), s. 15, 17, 18; Sa‘lebî, ǾArâǿisü’l-mecâlis, s. 22, 37; İbn Hacer, Fetĥu’l-bârî (Hatîb), VI, 424; Münâvî, Feyżü’l-ķadîr, I, 503; Abdullah b. Ali el-Kāsımî, Müşkilâtü’l-eĥâdîsi’n-nebeviyye (nşr. Halîl Muhyiddin), Beyrut 1985, s. 19-23; J. Skinner, “Genesis”, International Critical Commentary, Edinburgh 1910, s. 85; J. Horovitz, Koranische Untersuchungen, Berlin 1926, s. 108-109; E. Mangenot, “Éve”, DTC, V/2, s. 1640-1655; E. Dhorme, L’Ancien testament, Paris 1956, s. 11; L. Ligier, Péché d’Adam et péché du monde, Paris 1960, s. 222; S. Childs, “Eve”, IDB, II, 181-182; La Sainte Bible: la Bible de Jerusalem, Paris 1961, s. 12; A. Cohen, Everyman’s Talmud, New York 1975, s. 160; Ancien Testament, s. 47, 49; M. Ali es-Sâbûnî, Tefsîrü âyâti’l-aĥkâm, Dımaşk 1400/1980, I-II, 352-353; B. Frey, “Adam: livres apocryphes sous son nom”, DBS, I, 101-134; Süleyman Ateş, Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsîri, İstanbul 1989, II, 188-193; S. N. Kramer, Tarih Sümerde Başlar, Ankara 1990, s. 123-127; Muhammed Gazâli, Fakihlere ve Muhaddislere Göre Nebevî Sünnet (trc. Ali Özek), İstanbul 1992, s. 280-281, 286; E. Laroche, “Hurrilerde Ulusal Panteon ve Yerel Panteonlar” (trc. Adil Alpman), TAD, XIII/24 (1979-80), s. 115-122; “Sünnet Üzerine Bir Kitap ve Bir Açık Oturum: A Book on Sunnah and a Panel Discussion” (trc. Mehmet Görmez), İslâmî Araştırmalar, V/2, Ankara 1991, s. 100-118; Cihan Aktaş, “Kadının Toplumsallaşması ve Fitne”, a.e., V/4 (1991), s. 251-259; J. I. Smith - Y .Y. Haddad, “Havvâ: İslâmi Kadın İmajı” (trc. Yasin Aktay), a.e., VI/1 (1992), s. 64-71; E. G. H, “Eve”, JE, V, 275-276; J. Eisenberg, “Havvâ”, İA, V/1, s. 383; E. H. Peters, “Eve”, New Catholic Encyclopedia, New York 1967, V, 655-656; M. H. Pope, “Eve”, EJd., VI, 979-980; Ed., “Eve”, a.e., VI, 980-983; J. Eisenberg - G. Vajda, “Ĥawwā”, EI² (Fr.), III/1, s. 304-305; M. Fishbane, “Eve”, ER, V, 199; H. Bennett, “Eve”, ERE, V, 607-608; Süleyman Hayri Bolay, “Âdem”, DİA, I, 360-363; Ömer Faruk Harman, “Âsiye”, a.e., III, 487; Mustafa L. Bilge, “Cidde”, a.e., VII, 524; İrfan Abdülhamîd, “Eş‘arî, Ebü’l-Hasan”, a.e., XI, 446.
Ömer Faruk Harman
|
| |
|
