İngilizce - Çeviri Teknikleri - Zaman Kavramı (TENSE) -cümle Yapısı-

İngilizce - Çeviri Teknikleri - Zaman Kavramı (TENSE) -

İngilizce'de en çok karıştırılan ve zorlanılan konuların başında "zaman(tense)"kavramı gelir.Geneşde hangi zamanla cümlenin oluşacağı ya da saptanacağı konusunda bir zorlanma yaşanır.Bu da zaman kavramının ezbere dayalı bazı formüllerle geçiştirilip,teori de niçin böyle olduğu,neden böyle kullanıldığı konusunda dil öğrenicilerinin taqm olarak aydınlatılamamış olmasındandır.O nedenle ben İngilizce'de zaman kavramının daha iyi anlaşılabilmesi adına ufak bazı ipuçları vermek istiyorum.....

Simple/Continuous Ayrımı

İngilizce'de çok sık zaman kavramlarından bahsederken karşılaşacağız bu iki kavramla...Ben bu kavramları size örneklerle anlatarak açıklamaya çalışacağım...Türkçe'de olduğu gibi İngilizce'de de öyle bazı filler vardırki,bu fiiler doğası gereği "anlık" eylemleri ifade ederler.Bazı fiiller ise "süreklilik" ifade ederler....Örnek verelim...

"I watched TV at 9 o'clock last night"... (Geçen gece saat 9'da TV izledim)....Siz de dikkat etiyseniz anlam açısından olduğu kadar grammer olarak da son derece yanlış bir cümle.....Doğru şekli ise: " I was watching" (izliyordum) olmalıydı...Çünkü "watch" yani izlemek,seyretmek fiili anlık bir eylemi değil,süreklilik arz eden bir eylemi ifade eder...Şu şekilde olsaydı doğruydu: "I looked at the screen exactly at 9 o'clock"...Burda dikkat ettiyseniz "look" yani bakmak fiili süreklilik arzeden bir anlamı barındırmaz..."Bakmak" anlık bir eylemdir çünkü...

Devam edelim örneklerimize...."I punched him on face"...(Yüzüne yumruk attım) cümlesindeki "punch" fiili anlık bir eylemi anlatır....

"Punch (yumruk atmak)" fiili "anlık","watch (izlemek)" fiili ise süreklilik gösteren eylemlerdir..O nedenle bu iki fiilden birincisi "simple" zamanında kullanılırken,süreklilik gösteren diğer fiil ise "continuous" içeren zaman kavramlarında kullanılır...Yani İngilizce'de zaman(tense) seçimini,fiilin "anlık/süregenlik" niteliği belirler...Ancak şunu da hemen belirteyim....Bazı fiilerin anlık yada süregenlik ifade edip etmediğine içinde kullanıldığı cümledeki anlam konumuna bakılarak karar verilebilir...Mesela:

When we went out,the sun was shining....Dışarı çıktığımda,güneş parlıyordu.....Burada "çıkmak" fiili (go out) anlık bir eylemi ifade ederken,"parlamak" fiili (shine) ise süreklilik belirtir.Çünkü biz biliyoruz ki güneş bugün de yarın da parlayacaktır....Ancak şu örneğe bakalım....

We met the girl downstairs as we were going out......Dışarı çıkıyorken,merdivenlerde kızla karşılaştık....Az önceki çıkmak eylemi anlık bir anlam gösterirken şimdi ise "meet" yani karşılaşmak fiiline göre daha uzun bir eylemi ifade ettiğinden "süreklilik" içeren bir anlamda kullanıldı......Bundan dolayı -to go out,çıkmak,fiili gibi bazı fiillerin anlık yada süregenlik niteliği gösterip göstermediği hakkında kesin bir yargıya varılamaz.Bunun için cümledeki anlamına bakmak gerekir.....

Şimdi size bir de zaman tablosu vermek istiyorum.....Zamanları tespit etme de çok fazlaca yararlanacağımız bir tablo bu....

İçinde bulunduğumuz an,geçmiş ve gelecek ------------------ Simple Present Tense (Geniş Zaman)
İçinde bulunduğumuz an ------------------------------------ Present Continuous Tense (Şimdiki Zaman)
İçinde bulunduğumuz andan sonrası --------------------------- Future Tense (Gelecek Zaman)
İçinde bulunduğumuz andan önce ------------------------------ Present Perfect Tense
Geçmişteki bir noktadan önce ------------------------------------ Past Perfect Simple Tense
Gelecekteki bir noktadan önce ----------------------------------- Future Perfect Simple Tense
İçinde bulunduğumuz ana kadar sürekli olarak -------------- Present Perfect Continuous Tense
Geçmişteki bir noktaya kadar sürekli olarak ------------------ Past Perfect Continuous Tense
Gelecekteki bir noktaya kadar sürekli olarak ----------------- Future Perfect Continuous Tense

Yukarıda da görmüş olduğunuz gibi Türkçe dil yapısı açısından yabancı bir özellik taşıyan "Perfect" tensler de zaman kavramını tespit etmede kullanacağımız soru kalıbı "Ne zaman?" olmayıp,"Ne zamandan önce?" dir........


İngilizce - Çeviri Teknikleri - Cümle Yapısı -
Selam Aleyküm değerli dostlarımız,

Herkesin sahip olduğunu bir başkası ile paylaşması bizim inanç sistemimizin ana temellerinden biri...Bu nedenle ben de elimden geldiğince,yapabildiğim kadarıyla ve Allah'ımın izin ve yardımıyla İngilizce konusunda değerli üyelerimize katkıda bulunmak istiyorum...Bu amaçla bazı temel grammer konuları ve çeviri teknikleri üzerine basitten başlayarak en zor olanına kadar çeşitli kurallar ve bunların kullanımından bahsetmek istiyorum....Direkt link vermek istemedim çünkü sayfanın uzunluğu öğrenmek isteyen bazı dostlarımızda bir yılgınlık yaratabilir.O nedenle yavaş yavaş bazı temel ve basit kullanım özelliklerini kısa anlatımlarla ve sizleri sıkmadan aktarmaya çalışacağım...Bu arada bana soru sormak hakkına her zaman sahipsiniz......

Bismillah ile başlayalımki yolumuz açık olsun.......Bismillah.....



İngilizce - Çeviri Teknikleri - Zamanlarla(TENSE) İlgili Önemli Noktalar -
İngilizce'de zaman kullanımları birbirinden net olarak ayrılmıştır.Türkçeye benzer tanımlarla çevrilen zaman kalıpları arasında dağlar kadar fark vardır.Örneğin; The Simple Past Tense ile The Present Perfect Simple Tense Türkçeye zaman olarak,di'li geçmiş zaman olarak çevrilmesine rağmen,İngilizce'de tamamen farklı ve özgün kullanım alanları vardır...İşte ben de size bu kullanım özelliklerinin ana noktalarını vermek istiyorum.Sanırım "tense" konusu ile ilgili aklınızda oluşan bazı soru işaretlerine de cevap bulmuş oluruz...

1- Aşağıdaki conversation'a bakalım:
-Hadi gidip "Müfreze" filmini görelim -Hayır,teşekkür ederim.Ben o filmi gördüm.
-Ne zaman gördün?
-Geçen hafta gördüm

Yukarıdaki konuşmayı ingilizceye çevirelim:
-Let's go and see "The Platoon"
-No,thank you.I saw that film.
-When did you see it?
-I saw it last week

Yukarıdaki Türkçe kısım aşağı yukarı sanıyorum herkes tarafından aynı şekilde çevrilecektir......Şimdi az önce size bahsettim.The Simple Past Tense ile The Present Perfect Tense,Türkçeye di'li geçmiş zaman olarak çevrilmektedir.Bu bir nevi işin kolayına kaçma gibidir.Her dilin kendisine ait grammer kuralları vardır ve onu kendi dilimizin kuralları ile özdeşleştirme hatasına düştüğümüzde büyük hataları da yapmayı kabul etmiş sayabiliriz kendimizi....

Şimdi yukarıdaki konuşma paragrafında dikkat edersiniz ikinci ve dördüncü satırda "gördüm" fiili ile karşılaşırsınız.Her ikisi de Türkçeye di'li geçmiş zaman kalıbı ile çevrilmesine rağmen,İngilizce'de bunlardan biri Simple Past,diğeri de Present Perfect olarak çevrilecektir...Peki ama hangisi ve biz bunu nasıl yapacağız?.....Çok kolay.......

İki "gördüm"eyleminin geçtiği konuşmada,eylemlerden birinin yani ilkinin zamanı bilinmemekte iken diğerinin zamanı bellidir. -No,thank you.I saw that film........Burada herhangi bir zaman belirtilmemektedir dikkat ettyiseniz.

İşte zamanın belirtilmediği/belli olmadığı/saptanamadığı bu gibi cümlelerde geçerli olan zaman, Perfect Tense'lerden biridir....Oysa yukarıdaki cümlede Simple Past Tense olarak çevrilme yanlışlığına düşülmüştür.Bu yanlış birçok insanın yapabileceği bir yanlıştır.....Cümlemizi doğru yazmak istersek.....

No,thank you.I have seen that film...

İkinci eylemde ise zaman belirtilmiştir.Çünkü ne zaman sorusuna yanıt aranmaktadır....O nedenle Simple Past Tense ile kurulmuştur...Bakalım....

-When did you see it? (Ne zaman gördün?)
-I saw it last week (Geçen hafta gördüm)

Toparlamak gerekirse,zamanın belli olmadığı bir cümlede Perfect Tense kullanmalısınız...Yukarıdaki örnekte olduğu gibi di'li geçmiş zamanı görüp hemen Past Tense gibi düşündüğümüzde ne kadar hata yaptığımızı görmüş oluyoruz...... Zaman aralığımız ne kadar uzun olursa olsun yani ister dört milyon yıl öncesinden olsun ister kırk milyon yıl öncesinden...Zaman çizgisi üzerinde,takvim yapraklarında,saatin kadranında koordinatlarının gösterilmesi,When ( Ne zaman?) What time....sorularına cevap vermesi bizim zamanı belirleme de dikkate alacağımız noktalardır...bu cümlelerde Perfect Tense kullanamıyoruz........

Perfect Tenslerde daha önce de belirtmiştim...Olayın ne zaman yapıldığı/meydana geldiği önemli değildir....Ne zamandan beridir yapılmaktadır ya da yapılmıştır ile ilgilenirler.... At five o'clock,on Sunday,in February,in 2007 gibi kavramlar,zaman çigisi üzerinde saptanabilen belli zamanlardır ve bu durumlarda zamanın belli olduğu tense'ler (Simple Past Tense gibi) kullanılmalıdır....

By,before,up to......gibi kavramlarda ise cümledeki anlam, şu yada bu ana değin kavramını içermektedir ve Perfect Tense'lerin kullanılması zorunludur....

2- Her ikisi de geçmişte kalmış iki eylem için......

a) Bu iki eylem arasında biribiri ardınca gerçkleşiyorsa şu kalıbı kullanmalıyız:

Past Perfect + Simple Past

I had finished my dinner before she came (o gelmeden önce akşam yemeğimi bitirmiştim)

b) Bu iki eylem aynı zaman içinde gerçekleşiyorsa herbirinin süreklilik/süregenlik niteliğine bakarak şu kalıpları kullanmalıyız....

Simple Past + Simple Past

When the phone rang,I was at home (Telefon çaldığında evdeydim)

Simple Past + Past Continuous

When the phone rang, I was having a bath ( Telefon çaldığında yıkanıyordum)

Past Continuous + Past Continuous

While I was having a bath, my sister was listening the music (Ben banyo yaparken,kız kardeşim müzik dinlemekteydi/dinliyordu.)

3- Cümledeki temel cümlecik herhangi bir Future Tense olduğunda,zaman bildiren yan cümlecik herhangi bir Present Tense olmak zorundadır...

We will go when I finish my homework -Future Tense + Simple Present

We will go when I have finished my homework -Future Tense + Present Perfect Tense

4- "By" sözcüğü ile "before" sözcüğü "önce" anlamı vermektedir....Ancak "By" sözcüğü karakteristik olarak "The Future Perfect Tense" ile kullanılır..... "Before" sözcüğü ise daha çok Past yani geçmiş anlamı içerdiğinden Past Perfect Tense ile uygunluk gösterir.....

I will have completed my studies by(before) 2008 (Çalışmalarımı 2008'den önce bitirmiş olacağım) I had finished my breakfast before(by the time) she came (O gelmeden önce/geldiğinde kahvaltımı bitirmiştim....

Evet vermek istediklerim şimdilik bu kadar...Acaba alabildik mi alamadık mı diye kendimizi test etsek nasıl olur?.......Şu soruyu yapmaya çalışalım:

By the time(before) we get downstairs the taxi..........already.............(arrive)

By the time(before) we got the dowstairs, the taxi..........already.........(arrive)

By the time(before) we get downstairs the taxi..........already.............(arrive) By the time(before) we got the dowstairs, the taxi..........already.........(arrive)
Yukarda vermiş olduğum soruyu beraberce cevaplayalım:
Birinci Cümle:
By the time we get downstairs the taxi will already have arrived....Çünkü üçüncü kuralımıza göre mademki zaman bildiren yan cümleciğimiz Present Tense, o halde temel cümlecik bir Future olmalıdır...Cümleyi Türkçeye çevirince anlamış olacağız..

Biz merdivenlere vardığımızda(present tense),taxi biraz önce gelmiş olacak(future tense)

İkinci Cümle:
By the time(before) we got the down stairs the taxi had already arrived...Çünkü her ikiside geçmişte kalmış iki eylem söz konusu olduğunda ve bunlar arasında zaman olarak birbirine bağımlılık varsa,o zaman bu eylemlerden biri Past Perfect,diğeri ise Simple Past olacaktır...Cümleyi Türkçeye çevirirsek daha anlaşılacak sanıyorum...

Biz merdivenlere vardığımızda (Simple Past),taxi henüz (daha yeni,az önce) kapıya gelmişti.(Past Perfect)


Çeviri de önemli olan öğrenilmek istenen dilin Cümle Bilgisidir....O nedenle ilk olarak cümleden başlayalım.....

BASİT CÜMLE

1. CÜMLE
Normal koşullarda (yani, devrik yapı vs. bulunmayan durumlarda) en basit şekli ile cümle iki unsurdan oluşur:

Özne + Yüklem
(Subject) + (Verb)

Türkçe'de özne çoğu zaman yüklemin sonuna bir "kişi eki" olarak eklenebildiği için açıkça kullanılmasına gerek kalmayabilir.

- (Ben) geldim.
- (Sen) nasılsın ?

İngilizce'de böyle bir şey - çok sınırlı da olsa bazı konuşma durumları dışında - söz konusu olamaz.

* (I) came.
* How are (you) ?

Çoğu zaman basit cümlede bir de nesne bulunur.

1.1. Subject + Verb
Türkçe bir basit cümlede şu yapı her zaman için geçerlidir.

ÖZNE + YÜKLEM
Mehmet öğretti.

İngilizce bir basit cümlede de, nesne bulunmadığı durumlarda, bir farklılık görülmez.

SUBJECT + VERB
Mehmet taught.

1.2. Subject + verb + object
Türkçe bir cümleye nesne eklendiği zaman, sıralama şöyle olur:

ÖZNE + NESNE + YÜKLEM
Mehmet oğluna öğretti.

İngilizce bir cümleye nesne eklendiği zaman, Türkçe cümle yapı ile arasındaki ilk temel fark ortaya çıkar.

SUBJECT + VERB + OBJECT
Mehmet taught his son.

2. BASİT CÜMLELERİN ÇEVİRİSİ
2.1. Subject + verb
Türkçe ve İngilizce basit cümle yapıları sadece özne ve yüklem söz konusu olduğunda bir farklılık göstermediği için, çeviri konusunda yapı açısından bir sorun çıkmamaktadır.

ÖZNE + YÜKLEM
Mehmet geldi.
Mehmet came./has come.
SUBJECT + VERB

2.2. Subject + verb + object
Nesne söz konusu olduğunda Türkçe ve İngilizce basit cümle yapıları birbirinden farklı olduğu için, çeviri işlemi sırasında da cümleyi oluşturan unsurların dizilişinde değişiklik yapmak gerekecektir.

ÖZNE + NESNE + YÜKLEM
Mehmet eve geldi.
Mehmet came home.
SUBJECT + VERB + OBJECT

Bu cümlelere yer, zaman ve durum belirten kelime ve yapıların da eklenmesi durumunda her iki dil arasındaki yapısal farklılıklar iyice belirginleşecektir.


Basit cümlelerin yapısı konusu çeviri açısından - kolay göründüğü için - önemsenmeyebilir. Ancak,
SVO (İngilizce
SOV (Türkçe)

yapısının, karmaşık cümlelerin çevirisini yaparken sürekli gözönünde tutulması gerekecektir. Bu konuyu ileride daha ayrıntılı olarak ele almaya çalışacağız.


En basit anlatımı sizlere sundum...Bunlarda neymiş diye düşünenleriniz olabilir...Asıl süreç bundan sonra başlıyor....Çeviri de üzerinde önemle durulması gereken zaman kavramı yani ingilizce'de TENSE'ler konusu bir sonraki konumuz...