İbni Hacerin Münebbihatı-TEMBİHLER-ÖĞÜTLER

İbn Hacer Askalani

MÜ'MİNLERE TAVSİYELER

İbni Hacerin Münebbihatı-TEMBİHLER-ÖĞÜTLER

********BİRİNCİ KISIM******


1- Rasululla h (s.a.v.) şöyle buyuruyor:

"İki meziyet vardır ki, onlardan daha şerefli birşey yoktur: Allah'a (c.c.) iman etmek ve müslümanlara yararlı olmak."
İki şey vardır ki, onlardan daha kötü birşey tasavvur edilemez: Allah'a (c.c.) ortak koşmak ve müslümanlara zarar vermek."

***

2- Rasululla h (s.a.v.) şöyle buyuruyor:

"Bilginler le oturup konuşmakdan, hikmet ehlinin sözünden ayrılmayınız. Zira Allah (c.c.) kuru yeri yağmur suyu ile dirilttiği gibi ölü "nursuz" kalbi de hikmet nuru ile diriltir.

3- Ebu Bekir (r.a.) şöyle buyuruyor:

"Kabre azıksız, hazırlıksız giren, denize gemisiz binen (giden) gibidir. Bozulması muhakkaktır. Meğer ki, imdadına yetişen olsun. Zira Rasululla h (s.a.v.) buyuruyor ki:
"Ölü kabrinde, denizde bozulmak (boğulmak) üzere iken imdad bekleyen bir kimseye benzer.

***

4- Ömer'den (r.a.) rivayet edilmiştir:

"Dünyanın izzeti malla, ahiretin izzeti de salih amellerle dir."

***

5- Osman (r.a.) şöyle demiştir:

"Dünyanın mahzunluğu kalbte karanlık, ahiret mahzunluğu ise nurdur."

***

6- Ali (r.a.) şöyle demiştir:

"İlim isteyen kişiyi cennet, günah isteyeni (masiyet peşinde koşanı) de cehennem ister."

***

7- Muaz oğlu Yahya (r.a.) diyor ki:

"Kerim insan Allah'a (c.c.) karşı gelmez. Hikmet sahibi olan da, dünyayı ahirete tercih etmez."

***

8- A'meş'den (r.a.):

"Sermayesi takva olanın, dini kazancım saymaktan lisanlar acizdir. Sermayesi dünya olanın dini zararım anlatmakt an aciz olduğu gibi."

***

9- Süfyan-ı Sevri'den (r.a.):

"Şehvetten doğan günahların affedilme si umulur. Amma kibir ve gururdan meydana gelen günahların affı umulmaz. Çünkü, İblis'in günahının aslı, kibir, Adem'in (a.s.) kaymasının aslı ise, şehvet."

***

10- Bazı Zahid'lerden:

Allah (c.c.) Gülerek günah işleyeni, ağladığı halde cehe-neme sokar. Ağlayarak Allah'a (c.c.) itaat edeni ise güldüğü halde cennete sokar."

***

11- Bazı Hükema'dan:

"Küçük günahları küçümseme, Zira dallanara k, budaklana rak büyük günahlar olur.1'

***

12- Rasululla h (s.a.v.) şöyle buyuruyor:

"Israrla (devamlı olarak) işlenen küçük günah, küçüklükte kalmaz, (büyük günah olur). İstiğfarla büyük günah kalmaz (mağfiret olunur)."

***

14- Denilmiş ki:

"Arifin kasdı sena, zahidinse duadır. Zira arif Rabbini,
zahid ise nefsini kasdeder."

***

14- Bazı Hükema'dan:

"Allah'dan (c.c.) daha iyi bir dost ve yardımcısı olduğunu sanan kimsenin Allah'ı (c.c.) tanıması azdır. Nefsinden daha fena bir düşmanın olduğunu zanneden kimse de, nefsini az tanımaktadır."

15- Ebubekir'den (r.a.):

"Karada ve denizde fesat belirdi" mealindek i ayeti kerime hakkında şöyle demiştir:
"Kara dil, deniz kalbtir. Dil fesada yöneldiği zaman, ona nefisler ağlar. Kalb fesada yöneldiği zaman da melekler ağlaşır."

***

16- Denilmiş ki:

"Şehvet; melikleri köle, sabır; köleleri melik yapar. Yusuf'la Züleyha'nın kıssasını görmüyor musun?"

***

17- Denilmiş ki:

"Aklı emir, nefsi esir olana müjdeler olsun. Nefsi emir, aklı esir olana da yazıklar olsun."

***

18- Denilmiş ki:

"Günahları terkedeni n kalbi incelir. Haramı terkedip helali yiyenin de fikri berraklaşır."

19- Allah (c.c.) bazı Peygamber lerine şöyle vahyetmiş-tir:

"Emrettikl erimde bana itaat et, öğüt verdikler imde de isyan etme."

20- Denilmiş ki:

"Aklın bütünlenmesi, Allah'ın (c.c.) rızasına uymak, . gazabından sakınmakla olur.

***

21- Denilmiş ki:

"Faziletli ve alim bir kimsenin gurbeti olmadığı gibi cahil bir kimsenin de vatanı olamaz."

***

22- Denilmiş ki:

"Taatla Allah'a (c.c.) yaklaşan (tanıyan), toplumda garip ve hor görünür."

***

23- Denilmiş ki:

"Taatta hareket, marifetin delilidir . Cismin hareketi hayatın delili olduğu gibi..."

24- Rasululla h (s.a.v.) şöyle buyurdu:

"Dünyayı (aşırı) sevmek, bütün hataların kaynağıdır. Zekatı ve mahsuller in onda birini vermemek de bütün fitneleri n temelidir ."

***

25- Denilmiş ki:

"Kusurlu olduğunu ikrar eden bir kimse daima öğülür. Kusurun ikrar edilmei, kulun Allah (c.c.) nezdinde makbul-lüğüne alamettir .''

***

26- Denilmiş ki:

"Nankörlük, (Nimeti inkar edip) kınamaktır. Ahmakla sohbet etmek de uğursuzluktur.

***

27- Sair şiirinde der ki:
Dünya ile uğraşanı, Uzun emel mağrur etti.
Gafletten hiç uyanmadı. Sonuç ecel geldi çattı.
Ölüm ansızın gelir. Kabir amelin sandığıdır.
Ölüm korkularına sabret, Ölüm ancak ecelledir .

***

28- Ariflerin büyüklerinden Ebubekir Şibli (247-334)'den:

Demiş ki: "Ey Allah'ım (c.c.) fakirliğimle, zayıflığımla beraber isterim ki, bütün hasenatımı sana hibe edeyim. Sen herkesden zenginsin, benim günahlarımı bağışlamayı nasıl istemezsi n? Elbette istersin."

***

29- Denilmiş ki:

"Allah (c.c.) ile ünsiyet (bağlılık) etmek istersen, nefsinle yoldaşlığı kes."

***

30- Denilmiş ki:

"Eğer siz vuslatın tadını tatmış olsaydınız ayrılığın acısını elbette bilecekti niz. Zira, Allah'tan (c.c.) bir an dahi uzak düşmek ariflere azabı elimdir. Rasululla h (s.a.v.) daima:
"Ulu Allah'ım cemalinin seyrini bana nasib et" derdi.

*****İKİNCİ KISIM*****

1- Rasululla h (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:

"Yaşamasının sıkıntılı olduğundan şikayetçi olduğu
halde sabahlıyan bir kimse, sanki Allah'ını (c.c.) şikayet eder. Dünya işleri için üzüntülü sabahlıyan bir kimse elbette Allah'a (c.c.) (haşa) kızarak sabahlamış demektir. Bir zengine zenginliği için tevazu gösterenin dininden üçte ikisi gider."

***

2- Ebubekir es-Sıddık'dan (r.a.):

"Üç şeyle üç şey idrak edilmez: Ummakla zenginlik, siyah boya ile gençlik, ilaçlarla vücut sağlığı, ilaç kullanılır, fakat şifa Allah'dan (c.c.) beklenir."

***

3- Ömer'den (r.a.):

"İnsanlarla güzel dostluk tesis etmek akim yansıdır. Güzel sual sormak ilmin yansıdır. Güzel tedbir almak maişet ve geçimin yansıdır."

***

4- Osman'dan (r.a.):

"Dünyayı terkedeni Allah (c.c.) sever. Günahları terke-deni melekler sever, müslüman kardeşlerinden kötü isteğini terkedeni de müslümanlar sever."

***

5- Ali'den (r.a.):

, "Dünya nimetleri nden islam, sana nimet olarak kafidir.. Meşguliyet bakımından taat, ibret bakımından da ölüm, kifayet eder."

***

6- Abdullah b. Mesud'dan (r.a.):

"Nimetle yavaş yavaş aldatılmış, övmekle fitnelenm iş ve günahlarını örtmekle mağrur nice kimselen vardır."

***

7- Davud'dan:

"Zebur'da vahyedild i ki, akıllı bir kimse ancak üç şeyle meşgul olabilir."

1- Ahiret için azık hazırlamak.
2- Yaşamak için nafaka temin etmek, el açmamak, dilenmemek,,
3- Zevki, lezzeti, helalde aramak.

8- Ebu Hureyre'den (r.a.):

Allah'ın Rasulu (s.a.v.) şöyle buyurdu:

"Üç şey vardır ki kurtarıcıdır. Üç şey de helakedic i-dir. Üç şey de ahirette derece ve mertebe vericidir . Üç şey de ahirette derece ve mertebe vericidir . Üç şey de hataları temizleyi ci ve örtücüdür."

Kurtarıcılar:
1- Zahiren ve batınen AUah'dan (c.c.) korkmak,
2- Fakirlikt e ve zenginlik te ortadan ayrılmamak,
3- Memnun olduğu ve kızdığı zamanda da adaletten ayrılmamak,

Helak ediciler:
1- Çok cimri olmak,
2- Nefsin arzularına tabi olmak,
3- Kendini beğenmek.

Derece ve mertebe vericiler:

1- Tanıdığı ve tanımadığı her müslümana selam vermek,
2- Misafirle re ve yakınlarına yemek yedirmek,
3- Geceleyin halkın uykuda olduğu zaman namaz kılmak,

Günahları temizleyi ciler:

1- Şiddetli soğuklarda dosdoğru abdest almak,
2- Cemaatle namaz kılmak için yürümek,
3- Namazdan sonra gelecek namazı beklemek.

***

9- Cebrali (a.s.) şöyle buyurdu:

"Ya Muhammed (s:a.v.) dilediğin kadar yaşa elbet bir gün öleceksin, dilediğin kimseyi sev, elbet bir gün ondan ayrılacaksın. İstediğin işi yap, karşılığını göreceksin."

***

10- Rasululla h (s.a.v.) şöyle buyurdu:

"Üç sınıf vardır ki, Allah (c.c.) onları arşın gölgesinden başka gölge bulunmadığı günde arşın gölgesinde
gölgelendirir:

1- Çok şiddetli soğuklarda abdest alanlar,
2- Cemaatla namaz kılmak için karanlık gecelerde camilere yürüyenler,
3- Açları doyuranla r.

***

11- İbrahim'e (a.s.) denildi ki:

"Niçin Allah (c.c.) sizi dost edindi?" Buyurdu kî: "Üç şeyle:

1- Allah'ın emrini başkasının emrine tercih ettim,
2- Benim için Allah'ın (c.c.) kefil olduğu şeyin gerçekleşeceğine inandım ve onun için merak etmedim,
3- Misafirsi z akşam ve sabah yemekleri ni yemedim.

***

12- Hükemadan:

"Üç şey vardır ki, üzüntüyü giderir:

1- Allah'ın (c.c.) zikri,
2- Velilerle buluşmak,
3- Hükemanm sözünü dinlemek.

***

13- Hasan Basri'den (r.a.):

"Ebedi olmayanın güvenilir ilmi yoktur. Sabrı olmayanın güvenilir dini yoktur. Takvası olmayanın iffeti yoktur."

14- Rivayet edilmiş ki:

"Beni İsrail'den bir kişi ilmî aramak ve öğrenmek için evinden çıkmak istedi. Bu haber onlara gönderilen Peygamber e yetişti. Peygamber onu yanma çağırdı.
Dedi ki:
"Ey genç sana üç sene nesne ile va'z edeceğim ki onların içinde evvelin ve ahirinin ilmi bulunur:

1- Allah'tan (c.c.) hem aşikare, hem de gizli kork.
2- Dilini halktan tut. Onları ancak hayıra zikret.
3- Yediğin ekmeğe dikkat et. Ta ki, helalinde n olsun. Bu Öğütlerden sonra genç sefere çıkmaktan vazgeçti..

***

15- Rivayet edildi ki:

"Beni İsrail'den bir kişi seksen sandık dolusu (kitap) ilim dinlemiş ve okumuştu. Fakat ilmi ile faydalanm adı. Allah (c.c.) onların peygamber ine vahyetti:

"Şu alime de ki, daha fazla ilim toplasan yine sana menfaat vermez. Meğer ki, üç şey ile amel edesin.

1- Dünyayı sevme çünkü, mü'minlerin yeri değildir.
2- Şeytanla arkadaş olma. Zira, mü'minlerin arkadaşı olamaz.
3- Hiç kimseye eziyet etme. Çünkü mü'minlerin san'atı değildir.


***

16- Ebu Süleyman Darani'den:
Bu zat müracaatında demiştir ki:

"Ey Allah'ım (c.c.) eğer beni günahlarımla ararsan ben de seni afvınla ararım. Çünkü senin affın benim günahlarımdan geniştir. Eğer beni cimriliğimle ararsan ben de seni cömertliğinle ararım. Eğer beni ateşe sokarsan, ateş ehline, seni sevdiğimi söylerim."

***

17- Denilmiştir ki:

"İnsanların en mes'udu kalbi hakikati bilen, bedeni sabreden ve elindekin e kanaat edendir.

***

18- İbrahim Nehai'den:

"Sizden evvelkile r ancak üç şeyle helak olmuşlardır:

1- Boş ve yersiz konuşmakla.
2- Fazla yemekle.
3- Fazla uyumakla.

***

19- Muaz oğlu Yahya'yı Razi'den:

"Ne mutlu o kimseye ki, dünya onu terketmez den önce o dünyayı terkeder. Kabre girmezden önce kabrini güzel amellerle hazırlar. Allah'ın (c.c.) huzuruna varmazdan evvel Allah'ı (c.c.) razı eder."

***

20- Ali'den (r.a.):

"Yanında Allah'ın (c.c.) sünnetleri, Rasululla h'ın (s.a.v.) sünnetleri ve evliyanın sünnetleri olmayan bir kimsenin elinde hiçbir şey yok demektir.

Ali'ye (r.a.) denildi ki: "Allah'ın (c.c.) sünneti nedir?"
"Sırrı gizlemekt ir" buyurdula r.
"Rasululla h'ın (s.a.v.) sünneti nedir?
"İnsanlarla iyi geçinmektir".
"Evliyanın sünneti nedir?"
"İnsanlardan gelen eziyetler e tahammül etmektir" buyurdula r.

Sizden evvelkile r üç şeyle öğütleniyor ve mektuplaşıyor-lardı.

1- Ahireti için çalışanın din ve dünyasına, Allah (c.c.) kafidir.
2- Gizli halini iyileştirenin Allah da (c.c.) zahirini iyileştirir.
3- Allah'la (c.c.) arasını düzeltenin Allah da (c.c.) insanlarl a arasını düzeltir. (Zira Allah (c.c.) kimi severse halka da onu sevdirir).

***

21-Ali'den (r.a.):

"Allah (c.c.) nezdinde insanların en hayırlısı olmaya çalış, nefsin yanında insanların en şerlisi ol. İnsanların yanında onlardan biri ol".

***

22-Denilmiştir ki:

Allah (c.c.) Üzeyir Peygamber e vahyedere k buyurdu ki:

"Ya Üzeyir! Küçük günahın küçüklüğüne bakma. Kime karşı işlediğine bak. Sana verilen hayrın azlığına bakma verene bak. Sana bir bela isabet ettiği zaman beni mahluklarıma şikayet etme. Nasıl ki, senin kabahatin bana yükseldiği zaman seni meleklere şikayet etmiyorum ."

***

23- Hatımi Esam'dan:

"Hiç bir sabah yoktur ki, şeytan bana gelip:
"Neyi yiyip neyi giyeceksi n ve nerede duracaksın?" demesin.
Bende ona:
"Ölümü yiyorum, kefeni giyiyorum ve kabirde ikamet
ediyorum" diyorum. (O vakit benden kaçıyor).

***

24- Rasululla h'dan (s.a.v.):

"Zelil edici isyandan, aziz edici ibadete çıkanı Allah da (c.c.) malsız zengin, askersiz, kuvvetli ve kabilesiz, aziz eder."

***

25- Rivayet edildi ki:

Rasululla h (s.a.v) bir gün ashabı kiramın yanına çıka geldi ve dedi ki:
"Nasıl sabahladınız?" Dediler ki:
"Allah'a (c.c.) iman ederek sabahladık."
"İmanınızın alameti nedir?" buyurdu. Dediler ki:
"Belaya karşı sabrederi z. Kazaya razı oluruz. Genişlik halimizde şükrederiz."

Rasululla h (s.a.v.) şöyle buyurdu:

"Kabe'nin Rabbi hakkı için siz hakikaten mü'minsiniz."

***

26- Allah (c.c.) bazı Peygamber lere vahy göndermiş ki:

"Beni sevdiği halde bana geleni cennetime koyarım.
Benden korkarak bana geleni âteşimden uzak tutarım. Benden utanarakölümle bana gelenin günahlarını yazıcı meleklere unutturur um."

***

27- Mes'ud oğlu Abdullah'dan (r.a.):

"Allah'ın (c.c.) sana farz kıldığını yerine getir, insanların en çok ibadet edeni olursun. Allah'ın (c.c.) haram kıldıklarından sakın, insanların en zahidi (dünyayı terkedeni) olursun. Allah'ın (c.c.) taksimine, sana ayırdığı rızka razı ol, insanların en zengini olursun.

***

28- Salih el-Merkadi'den (r.a.):

"Bazı yerlerden geçerken şöyle demiştir: "Ey diyar, senin ilk sakinleri n nerededir? Geçmişteki yapıcıların ne oldular? Senin ilk sakinleri n nerededir ler?" Hemen gaipten biri bağırdı: "İzleri kalmadı (kesildi). Toprak altında cesetleri çürü
dü. Yalnız amelleri boyunlarında gerdan olarak kaldı."

***

29-Ali'den (r.a.):

"İstediğin kimseye iyilik et, onun emiri olursun. Dilediğin kimseden iste, onun esiri olursun. İstediğin kimseden müstağni kal, eşiti olursun."

***

30- Ebu Zekeriyya Muaz oğlu Yahya'dan:.

"Dünyayı büsbütün terketmek, ahireti büsbütün elde etmek demektir. O halde dünyayı tamamen terkeden, ahireti tamamen elde etmiştir. Dünyayı tamamen elde eden kimse ise ahireti tamamen terketmiştir. Öyle ise ahireti elde etmek dünyanın terki ile, onu terketmek de dünyanın elde edilmesiy le olur."

***

31- Ethem oğlu İbrahim'den: Ona denilmiş ki:

"Zühde ne ile nail oldun?"
Cevap vermiş: "Üç şeyle:

1- Kabri çok korku verici gördüm. Halbuki kabirde bir yoldaşım da yoktur.
2- Yolu (ahiret yolunu) uzun gördüm. Halbuki yanımda yetecek azık yok.
3- Cebbar olan Allah'ı (c.c.) hakim gördüm. Halbuki elimde kurtarıcı bir delil yok.

***

32- Ariflerin büyüklerinden Şibli'den (r.a.):

"Allah'ım (c.c.)! Fakir ve zayıf olduğum halde bütün iyilikler imi sana hibe etmek isterim. Sen ki benden zenginsin, bütün günahlarımı bana bağışlamayı istemez misin?"
Ve buyurdula r ki:
"Eğer Allah'a (c.c.) enis olmak istersen nefsine enis olma."
Ve dediler ki:
"Eğer siz vuslatın tadını tatsaydmız, ayrılmanın acılığını bilecekti niz."

***

33- Süfyam Sevri'den (r.a.):
"Allah'la (c.c.) ünsiyyet ne demektir diye soruldu. Buyurdu ki:
Her güzel yüz, hoş ses ve fasih lisanla ünsiyyet etmemendir."

***

34- İbni Abbas'dan (r.a.) buyurdula r ki:

"Zühd üç harftir. (Z.H.D).
Z. ahirete Zad (azık),
H. (din-i) İslama Hidayet,
D. ibadete devamdır.

***

35- Başka bir yerde de şöyle buyurmuşlar:

"Zühd üç harftir.
Z: zinet,
H: Havayı (nefsin hevesleri ni),
D: dünyayı terketmek tir.

***

36- Hamidi Leffaf dan (r.a".): Biri gelip:
"Bana nasihat et" demiş. O da:

"Mushaf kılıfı gibi dinine bir kılıf yap" diye cevap vermiş. Sorulmuş:
"Dinin kılıf nedir?" Cevap vermiş:
"Lüzumundan fazla konuşmayı, dünya ve halkla anlaşmazlığı terketmek tir. Sonra bil ki, zühdün esası günahların büyüğünden ve küçüğünden sakınmak; farzların hepsini (kolayını zorunu) eda; dünyanın azını ve çoğunu ehline terketmek tir.

***

37- Lokman Hekim oğluna demiş ki:

"Ey evlatçığım, insanoğlu üç sülüs (üçte bir)e ayrılır. Üç te biri Allah'ındır (c.c). Üçte biri kendinind ir. Üçte biri de kurtlarındır. Allah'a (c.c.) olan kısmı insanın ruhudur, kendine olan kısmı amelleri, kurtlara olan kısmı da cismidir.

***

38-Ali'den (r.a.):

Üç şey var ki, hıfzı arttırır, balgamı giderir;
Misvak kullanmak, oruç tutmak, Kur'an okumak,

***

39- Kabu'l-Ahbar'dan-(ra.) buyurdula r ki:

Şeytanın şerrinden mü'minleri koruyan kaleler üçtür:

Mescid kaledir.
Allah'ın (c.c.) zikredilm esi kaledir.
Kur'an okumak da kaledir.
(Bilhassa Ayetel Kürsi, çünkü onun okunması her neye dair olursa olsun, çok tecrübelerle, sabittir ki, o iş derhal olur.)

***

40- Bazı hikmet sahihleri nden:

"Üç şey Allah'ın (c.c.) hazinesin dedir. Allah (c.c.) onları ancak sevdiğine verir: Fakirlik, hastabk ve sabır."

***

41- İbni Abbas'dan (r.a.): Vakta ki, kendisind en:

"Günlerin, ayların ve amellerin hayırlısı hangisidi r" diye soruldu.

Buyurdu ki: "Günlerin hayırlısı Cuma günüdür. Ayların hayırlısı Ramazan ayıdır. Amellerin hayırlısı vaktinde kılınmış beş vakit namazdır."

(İbni Abbas, bu sorunun kendisine sorulduğu gün vefat etmişti). Vefatından üç gün sonra, verdiği cevap Ali'ye (r.a.) ulaştığı vakit buyurdu ki:
"Şayet şarktan garba kadar bütün alimler, hikmet sahip-leri ve fakihlerd en bu sorulmuş olsaydı, İbni Abbas'm verdiği cevap gibi cevap veremezle rdi. Yalnız ben derim ki, amellerin hayırlısı, Allah'ın (c.c.) senden kabul ettiği ameldir. Ayların hayırlısı, bir daha ma'siyete dönmemek üzere tevbe ettiği aydır. Günlerin hayırlısı da, dünyadan mü'min olarak huzuri ilahiye çıktığın gündür."

Şair demiş ki:

Görmez misin her yeni gece gündüz bizi nasıl yıpratıyor?
Halbuki biz, gizli ve açık oynuyoruz .
Sakın gönül verme dünya ve nimetleri ne,
Çünkü onun vatanı, vatan değildir.
Ölmezden evvel nefsin için çalış,
Arkadaş ve ihvanının çokluğu seni aldatmasın.

***

42- Denilmiş ki:

"Ne zaman Allah (c.c.) bir kulun hayırlı olmasın irade ederse onu dinde bilgin ve dünyada zahid kılar ayıplarını gösterir. (Artık başkasının ayıbı ile meşgul olmaz).


***

43- Rasululla h (s.a.v.) buyurdu ki:

"Dünyanızdan bana üç şey sevdirild i. Güzel koku, kadın ve göz aydınlığım namaz."

Rasululla h'ın (s.a.v.) yanında oturmakta olan ashabı kiramdan Ebubekir (r.a.) dedi ki:

"Doğru söylediniz, ey Allah'ın (c.c.) Peygamber i! Bana bu dünyada üç şey sevdirild i:

1-Rasulullah'ın yüzüne bakmak.
2- Onun yolunda malımı infak etmek.
3- Kızımı Rasululla h'a (s.a.v.) eş olarak vermek.

Hazreti Ömer de (r.a.) şöyle dedi:

"Doğru söylediniz, Ey Ebubekir, bana da dünyada üç şey sevdirild i:
1- İyilikleri emretmek.
2- Kötülüklerden sakındırmak.
3- Yırtık ve yamalı elbise giymek.

Hazreti Osman da (r.a.) Doğru söylediniz, ya Ömer, dedi. Bana da dünyadan üç şey sevdirild i:

1- Açları doyurmak,
2- Çıplakları giydirmek,
3- Kur'an okumak,

Ali de (r.a.) Doğru söylediniz ya Osman, dedi bana da üç şey sevdirild i:

1- Misafire hizmet etmek,
2- Yaz mevsimind e oruç tutmak.
3- Düşmana kılıçla vurmak.

Bunun üzerine Cebrail (a.s.) indi, dedi ki:

Cenabı Hakk, sizin bu konuşmalarınızı işitince, beni size gönderdi.
"Dünya ehlinden olsaydım, neyi seveceğimin benden sorulmasını emretti. Rasululla h (s.a.v.):
"Peki ehli dünya olsaydın neyi severdin?" diye sordu.
Cebrail (a.s.) cevap verdi:

1- Delalete sapanları irşad etmeyi.
2- Gariplerl e dost olmayı.
3- Dar geçimli fakir ailelere yardım etmeyi.

Sonra Cebrail (a.s.) şöyle devam etti:

"Allah (c.c.) kulunun üç hasletini sever:
1- Var kuvveti ile ibadet etmesini.
2- Pişmanlık anında ağlamasını.
3- Fakirlik halinde sabretmes ini.

***

44- Bazı hikmet sahipleri nden:

"Aklına güvenen kimse sapıtır. Mal ile zenginlik taslıya-nın malı azalır. Bir mahlukla aziz olan zelil olur."

***

45- Bazı hikmet sahipleri nden:

Marifet (Allah (c.c.) ve sıfatlarını tanımanın) meyvası üç haslettir .

1- Allah (c.c.)'dan utanmak.
2- Allah (c.c.) için sevmek.
3- Allah (c.c.) için ünsiyyet.

***

46- Rasululla h (s.a.v.) buyurdu ki:

"Sevgi, marifetin temelidir . İffet yakinin alametidi r. Yakinin sermayesi de takvadır. Rıza ise Allah'ın (c.c.) takdiri Üedir."

***

47- Uyeyne oğlu Süfyan'dan (r.a.):

Allah'ı (c.c.) seven, Allah'ın (c.c.) sevdiğini de sever. Allah'ı (c.c.) seven, onun Allah (c.c.) için sevdiğini de sever. Böyle bir kimse ise insanların kendisini tanımamasını ister.

***

48- Rasululla h (s.a.v.) efendimiz den:

Muhabbeti n gerçekliğiüç hasletted ir:

1- Dostunun sözünü başkasının sözüne tercih etmek, beğenmek.
2- Dostu ile oturmayı başkası ile oturmaya tercih etmek.
3- Dostunun rızasını başkasının rızasına tercih etmek.

***

49- Yemen'li Münebbih oğlu Vehb'den (r.a.):

Tevrat'ta yazılıdır ki,

haris bir kimse fakirdir, velevki dünyanın meliki olsun.
Allah'a (c.c.) itaat edene itaat edilir. Velev ki köle olsun, kanaatkar bir kimse zengindir, ve-levki aç olsun.

***

50- Bazı hikmet sahipleri nden:

"Allah'ı (c.c.) tanıyanın halka lezzeti yoktur. Dünypnın fani olduğunu bilen bir kimsenin dünyaya rağbeti kalmaz. Allah'ın (c.c) adaleti ilahiyyes ini bilen kimsenin düşmanları önüne geçemez.

51- Zün Nuni Mısri'den:

Her korkak kaçar (Yani cehennemd en korkan, cehennemd en uzaklaştırıcı hareketle rde bulunmalıdır). Her isteyen arar. (Yani cenneti isteyen cennete götürücü hareketle rde bulunmalıdır). Allah ile ünsiyyet eden nefsinden kaçar.

***

52- Yine Zün Nuni Mısri'den:

Allah'ı (c.c.) tanıyan esirdir. (Allah'ın (c.c.) muhabbeti ile bağlıdır). Kalbi görücüdür. (İçini murakabe ile süsler, dışını muhasebe ile...). Allah'ı (c.c.) tanıyan Allah'a (c.c.) çok ibadet eder.

53- Yine Zun Nuni Mısri'den:

Allah'ı (c.c.) tmayan vefakardır. Kalbi zeki, ameli halistir.

***

54- Ebu Süleyman Darani'den:

"Gerek dünyada, gerek ahirette olsun her hayrın esası, temeli Allah'dan (c.c.) korkmaktır. Dünyanın anahtarı tokluk, ahiretin anahtarı da açlıktır.

***


55- Denilmiş ki:

"İbadet san'attır, dükkanı halvettir, sermayesi takvadır. Karı cennettir ."

56- Dinar oğlu Malik demiştir ki:

"Üç şeyi üç şeyle, kibri tevazu ile, hırsı kanaatle, hasedi nasihatla güzelleştir. Ta ki, mü'minlerden olasın."


**********ÜÇÜNCÜ KISIM***********


1- Rasululla h'dan (s.a.v.) rivayet edilmiştir:

"Ebu Zer'il-Gıfari'ye şöyle buyurulmuştur:

"Ya Ebu Zer gemiyi yenile, zira deniz derindir. Erzaklarını tam olarak al, zira sefer uzundur. Yükünü hafiflet, çünkü geçit sarp ve güçtür. Amellerin i halis kıl herşeyi kontrol . eder (Allah (c.c.) görücüdür)."

Şair demiş ki:

Halkı tevbe etmek farzdır.
Fakat günahları terketmed en daha farzdır.
Musibetle re sabretmek güçtür.
Fakat sabırsızlıkla sevabı kaçırmak daha güçtür.
Zaman seyri bakımından acaibdir.
Fakat insanların bundan gafil olmaları ve ibret almamaları daha acaibdir.
Her gelecek yakındır.
Fakat ölüm ondan daha yakındır.

***

2- Bazı hikmet sahipleri nden:

Dört şey güzledir. Fakat dört şey onlardan daha güzeldir:

1- Erkekleri n utanması güzeldir. Fakat kadınların utanmaları daha güzeldir.
2- Herkesin adil olması güzeldir. Fakat emredenle rin adaleti daha güzeldir.
3- İhtiyarın tevbesi güzeldir. Fakat gencin tevbesi daha güzeldir.
4- Zenginin cömertliği güzeldir. Fakat fakirin cömertliği daha güzeldir.
,
***

3- Bazı hikmet sahipleri nden:

Dört şey kötüdür ama, dört şey vardır ki, onlardan daha kötüdür,

1- Gencin günahı kötüdür. Fakat ihtiyarın günahı daha kötüdür.
2- Cahilin dünya ile meşgul olması kötüdür. Fakat alimin meşgul olması daha kötüdür.
3- İbadete gevşeklik göstermek bütün insanlar için kötüdür. Fakat alimler ve talebelir inki daha kötüdür.
4- Zenginler in tekebbürü kötüdür. Fakat f akirlerin ki daha kötüdür.

***

4- Rasululla h (a.s.) buyuruyor ki:

"Yıldızlar gök ehli için emniyetti r. Döküldüğü zaman gök ehline takdir edilmiş felaket erişir. Ehli Beytim (zürriyetim) ümmetime emniyetti r. Ehli beytim yok oldu ğu zaman, ümmetime de kaza erişir. Ben ashabımın emniyetiy im. Öldüğüm zaman üzerlerine kaza olur. Dağlar ehli arz için emniyetti r. Gittikler i vakit ehli arzın başına kaza gelir."

***

5- Ebubekir Sıddık'dan (r.a.):

Dört şey dört şeyle tamamlanır: Namaz, iki sehv (yanılma) secdesiyl e, oruç; fitre vermekle, Hacc; fidye kurban ile, iman; cihadla.

***

6- Mübarek oğlu Abdullah'dan:

Kim ki, her gün on iki rek'at nafile namaz kılsa elbette nafile namazın hakkını eda eder. Her ay üç gün nafile oruç tutan bir kimse nafile oruç hakkını eda etmiştir. Günde yüz ayet okuyan ise okuma hakkını vermiştir. Kim de Cuma günü bir dirhem sadaka verirse, sadaka hakkını eda etmiş olur.

***

7- Ömer'den (r.a.):

Denizler dörttür:

1- Heva (nefsin istekleri) günahların denizidir,
2- Nefis, şehvetlerin denizidir .
3- Ölüm, ömürlerin denizidir .
4, Kabir, pişmanlıkların denizidir .

***

8- Osman'dan (r.a.):

İbadetin tatlılığını dört şeyde buldum:

1- Allah'ın (c.c.) farizalarının edasında,
2- Allah'ın (c.c.) yasaklarından sakınmakta.
3- Allah'ın (c.c.) sevabını kazanmak için marufu (güzeli) emretmekt e.
4- Allah'ın (c.c.) gazabından korkarak kötülüğü menetmekt e.

***

9- Osman'dan (r.a.):

Dört şey vardır ki, zahiri görünüşü faziletti r. Batını ise, farzdır:

1- Salih kimselerl e karışıp konuşmak faziletti r. Onlara uymak (Onlar gibi amel etmek) farzdır.
2- Kur'an'ı okumak fazilet, onunla amel etmek farzdır.
3- Kabirleri n ziyareti fazilet, kabre hazırlanmak ise farzdır.
4- Hastayı ziyaret etmek fazilet, ona vasiyyet ettirmek farzdır.

***

10-Ali'den (r.a.):

Cennete müştak olan, hayarlara doğru koşar. Ateşten korkan şehvetlerden sakınır. Ölüme inananların lezzetler i yıkılır. Dünyayı tanıyana musibetle r kolay görünür.

11- Rasululla h'dan (s.a.v.):

"Namaz dinin direğidir. Sükut etmek ise pek faziletli dir. Sadaka Allah'ın (c.c.) gazabını söndürür. Sükut ise pek faziletli dir. Oruç, ateşe karşı kalkandır. Sükut ise pek faziletli dir. Cihad dinin zirvesidi r. Sükut ise pek faziletli dir."

***

12- Denilmiş ki:

Allah (c.c.) Beni İsrail Peygamber lerinden birine şöyle vahyetmişti: Benim için batıldan susman oruç, azığını haramdan sakınman namaz, halktan ümidsiz olman sadaka, müslümanlardan ezayı menetmen cihattır.

***

13- Mes'ud oğlu Abdullah'tan (r.a.): Buyuruyor ki:

Dört şey kalbin zulmetind endir:

3- Dinde kendinden üstün olana bakmak.
4- Dünyabakımından kendinden aşağı olana bakmak.

***

16- Bâzı hikmet sahipleri nden:
İmanın alametler i dört şeydir:

1- Takva.
2- Haya. ;
3- Şükür. ■
4- Sabır.

***

17- Rasululla h'dan (s.a.v.) buyurmuştur ki: Dört ana (temel) vardır:
1- İlaçların anası.
2- Edeblerin anası.
3- Emniyetin anası.

İlaçların anası az yemek, edeblerin anası az konuşmak, ibadetler in anası az günah işlemek, emniyetin anası da sabretmek tir.

***

18- Rasululla h (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:

"Ademoğlunun bedeninde dört cevher var ki, dört şeyle gidebilir .
Bu cevherler akıl, din, haya ve salih ameldir. Öfke, aklı giderir. Hased dini, tamah hayayı, gıybet de salih ameli giderir."

***

19- Rasululah (s.a.v.) buyurmuştur ki:

"Cennette dört şey var ki, cennetten hayırlıdır:

1- Cennette daimi kalmak, cennetten hayırlıdır.
2- Cennette melekleri n hizmeti, cennetten hayırlıdır.
3- Cennette Peygamber lere komşu olmak cennetten
hayırlıdır.
4- Cennette, Allah'ın ehlinden razı olması cennetten
hayırlıdır.

Cehennemd e dört şey var ki, cehennemd en daha kötüdür:

1- Cehennemd e daimi kalmak, cehennemd en daha kötüdür.

1- Fazla yemek (oburluk).
2- Zalimlerl e sohbet etmek.
3- Geçmiş günahlarını unutmak.
4- Tul-i emel.

Dört şey kalbin nurundandır:

1- Allah (c.c.) korkusund an karın açlığı.
2- Salihlerl e sohbet.
3- Geçmiş günahları hatırlamak.
4- Nefsin isteğini kısaltmak.

***

14- Hatim-i Esam'dan (r.a.):

Kim ki dört şeyi dört şeysiz iddia ederse davası yalandır.

1- Allah sevgisini iddia edip te, yasaklarından sakınmayanın iddiası yalandır.
2- Rasuhıllah'ın (s.a.v.) sevgisini iddia edip de fakir ve yoksulları sevmiyeni n iddiası yalandır.
3- Cennet sevgisini iddia edip de sadaka vermiyeni n iddiası yalandır.
4- Ateşten korktuğunu iddia edip de günahtan sakınmayanın iddiası yalandır.

***

15- Râsulullah'tan (s.a.v.) buyurdula r ki:

"Bedbahtlığın alameti dört şeydir:

1- Geçmiş günahları unutmak. Halbuki Allah'ın (c.c.) nezdinde onlar mahfuzdur lar.
2- Geçmiş iyilikler i hatırlamak. Halbuki kabul olunup olunmadığı bilinmez.
3- Dünya işlerinde kendinden üstüne bakmak.
4- Dinde ise kendinden aşağıya bakmak"

Allah (c.c.) buyuruyor ki:
"Ben kulumu istedim.„O beni terketti. Biaenaley h ben de onu terkettim ."

Saadetin alameti de dörttür:
1- Geçmiş günahları hatırlamak.
2- Geçmiş iyilikler i unutmak.
2- Cehennemd e melaikeni n kafirleri azarlamal arı cehennemd en daha kötüdür.
3- Cehennemd e şeytana komşu olmak cehennemd en daha kötüdür.
4- Cehennemd e Allah'ın (c.c.) gazabı cehennemd en daha kötüdür.

***

20- Bazı Hükemadan:

"Nasılsın" sorusuna karşı dediler ki:

"Emrini yapmakta mevlamla muvafakat . Nefisle muhalefet teyiz. Halkla nasihat, dünya ile zaruret üzerindeyiz."

***

21- Bazı hikmet sahipleri,

dört kitaptan dört kelime seçmiştir:

1- Tevrat'tan: Kim ki Allah'ın (c.c.) vergisine kanaat getirirse dünya ve ahirette istirahat eder.
2- İncil'den: Şehvetlerini terkeden dünya ve ahirette aziz olur.
3- Zebur'dan: Halktan malıyla ve nefsiyle, uzaklaşan, dünyada ve ahirette kurtulmuştur.
4- Kur'an'dan: Lisanına hakim olan, dünya ve ahiret kaygılarından selamet bulmuştur.

***

22- Ömer'den (r.a.):

Yemin ederim, ne vakit ki bir güçlüğe uğradımsa Allah'ın (c.c.) dört nimeti bana yetişti:

1- O güçlüğün, günahkarlığımla olmaması.
2- Ondan daha büyüğünün olmaması.
3- Allah'ın (c.c.) rızai ilahiyyes inden mahrum olmamam.
4- Beladan ötürü sevab beklemeyişimdir.

***

23- Mübarek oğlu Abdullah'dan (r.a.):

Hikmeti bilen bir kişi birçok hadisi şerifi bir araya toplamış. Bunlardan kırkbin tanesini seçip beğenmiş. Sonra bu kırk binden dört binini seçmiş ve içinden dörtyüzünü, dört-yüzden de kırk tanesini seçmiş, sonra da bu kırkın içinden
dört kelimeyi seçip beğenmiş:

1- Her hususta kadına güvenme.
2- Hiç bir zaman servete aldanma.
3- Tahammül edemeyeceği şeyi midene yükleme.
4- Sana menfaat vermeyen ilmi toplama.

***

24- Ahmet oğlu Muhammed'den (r.a.):

"Ve seyyiden ve hasuren.. ve nebiyyen minessali hin."
Ayeti Celilesin e şöyle bir tefsirde bulunduğu rivayet olunmuştur:

Allah (c.c), Yahya (a.s.) Peygamber i -Kulu olduğu halde- Seyyid diye zikretmiştir. Çünkü, Yahya (a.s.) dört şey üzerine galipti: Heva (Nefsin kötü arzularına), Şeytana, diline, öfkesine.

***

25-Ali'den (r.a.):

Dört şey devam ettikçe din ve dünya ayakta duracaktır:

1- Zenginler, mallan ile cömertlik ettikçe,
2- Alimler ilimleriy le amel ettikçe,
3- Cahiller, bilmedikl eri bilgilerl e kibirlenm edikçe,
4- Fakirler dinlerini dünyalarına satmadıkça.

***

26- Rasululla h'dan (s.a.v.) buyurmuştur ki:

"Şüphesiz ki, Allah (c.c.) kıyamette dört kişiyi dört sınıfa karşı delil gösterir.

1- Zenginler e karşı Davud oğlu Süleyman'ı.
2- Hastalara karşı Eyyüb Peygamber i.
3- Kölelere kaşı Yakub oğlu Yusuf'u.
4- Fakirlere karşı Meryem oğlu İsa'yı.

***

27-Bilal oğlu Sa'd'dan (r.a.):

Kul günah işlediği zaman Allah ondan dört nimetin kesmez:
1- Rızkını kesmez,
2- Sıhhatini bozmaz,
3- Günahını yüzüne vurmaz,
4- Acele azap etmez.

***

28- Hatımı Essam buyuruyor ki:

Dört şeyi dört şeye bırkan kimse, cenneti bulur:
1- Uykuyu, kabre, . ■ .
2- İftihar etmeyi, mizana,
3- İstirahatı, sırata,
4- Arzuyu, cennete bırakan.

***

29- Hamidi Leff af dan (r.a.):

Dört şeyi dört şeyde aradık, fakat yolunu şaşırmışız. Onları başka dört şeyde bulduk.
1- Zenginliği malda aradık, kanaatkar lıkta bulduk.
2- Rahatı servette aradık, az malda bulduk.
3- Lezzetler i nimette aradık, sıhhati bedende bulduk.
4- Rızkı yerde aradık, gökte bulduk,

***

30-Ali'den (r.a.):

Dört şey var ki, azı çoktur:
1- Veca (sancı),
2- Fakirlik,
3- Ateş,
4- Düşmanlık,

***

31- Hatımı Esam'dan:

Dört şeyin kıymetini, ancak dört kimse bilir:

1- Gençliğin kıymetini ancak ihtiyarla r.
2- Afiyetin kıymetini ancak musibetze deler.
3- Sıhhatin kıymetini ancak hastalar,
4- Hayatın kıymetini ancak ölüler bilir.

***

32- Rasululla h'dan (s.a.v.):

"Kıyamet gününde terazi kurulur. Namaz kılanlar getirilir ve terazi ile amelleri ölçülerek sevabları verilir, Sonra oruç tutanlar getirilir, Mizanla sevabları verilir. Sonra hacılar getirilir . Mizanla sevabları verilir. Sonra belalılar, musibetze deler getirilir . Fakat onlar için ne mizan ve ne divan kurulur. Sevabları hesap edilmeksi zin verilir. O kadar ki, afiyet ehli Allah'ın (c.c.) onlara verdiği bol sevaba gıpta ederek "keşke biz de onların yerinde olsaydık" derler."

***

33- Bazı hikmet sahipleri nden:

Adem oğlunu dört yağmacı karşılar:

1- Ölüm meleği ruhunu,
2- Mirasçılar malını,
3- Kurtlar cismini,
4- Haklı davacılar da kıyamet gününde, amelini yağma ederler.

***

34-Bazı hikmet sahihleri nden:

Şehvetle meşgul olan kadından, mal toplamakl a meşgul olan haramdan kurtulama z. Müslümanların menfaatle ri ile meşgul olana idarecili k, ibadetle meşgul olana da ilim lazımdır.

***

35- Ali'den (r.a.):

"Amellerin en güç olanı dört haslettir: Gazabh anda affetmek, sıkıntılı anda cömertlik etmek, kapalı ve tenha yerlerde nefsi kötülükten kurtarmak, korktuğu veya bir menfaat umduğu kimse için de olsa hakkı söylemek,.

***

36- Zebur'dan:
.
Davud'a (a.s.) vahyedild i ki, akıllı ve hikmet sahibi bir kimse şu dört saatte boş kalmaz:

1- Bir saat Rabbına münacat eder,
2- Bir saat nefsi ile hesaplaşır,
3- Bir saat ayıplarını kendisine haber veren din kardeşlerine yürüyerek gider,
4- Bir saat nefsi ile helal olan lezzetin arasmı boş bırakır.

***

37- Bazı hikmet sahihleri nden:

Kulluk yönünden bütün ibadetler dörttür:

1- Ahidlere vefa,
2- Hududu muhafaza,
3- Elden çıkan şeye sabretmek,
4- Mevcuda razı olmak.


********DÖRDÜNCÜ KISIM******


1- Rasululla h'dan (s.a.v.) rivayet edilmiştir:

"Beş şeyi hor gören beş yerde zarar eder:

1- Alimleri küçümseyen dinen zarar eder.
2- Ümerayı küçümseyen dünyaca zarar eder.
3- Komşularını küçümseyen menfaatça zarar eder.
4- Akrabalarını küçümseyen sevgiden zarar eder.
5- Ailesini küçümseyen geçim ve yaşayışında zarar eder.

***

2- Rasululla h'dan (s.a.v.):

"Bir zaman gelecek ki ümmetim beş şeyi sevip, beş şeyi unutacaktır:

1- Dünyayı sevip, ahireti unutacakl ar.
2- Evleri sevip kabirleri unutacakl ar,
3- Malı sevip hesabı unutacakl ar,
4- Eşlerim sevip, hurileri unutacakl ar.
5- Nefisleri ni sevip, Allah'ı (c.c.) unutacakl ar. Onlar benden uzak, ben de onlardan uzağım.

***

3- Rasululah'dan (s.a.v.):

" Allah (c.c.) kime beş şey verirse, onun için beş şey de hazırlar:

1- Şükrü verir, nimetinin fazlasını hazırlar.
2- Duayı verir, kabulünü hazırlar.
3- İstiğfarı verir, mağfiretini hazırlar.
4- Tevbeyi verir, kabulünü hazırlar.
5- Sadaka vermeyi nasip eder, kabulünü hazırlar.

**

4- Ebu Bekir's-Siddık'den (r.a.):


Karanlıklar beştir, (onu aydınlatan) kandiller de beştir
1- Dünya sevgisi karanlıktır, kandili takvadır.
2- Günah karanlıktır, kandili tevbedir.
3- Kabir karanlıktır, kandili"La ilahe illallah Muhamme-dun Rasululla h" dır.
4- Ahiret karanlıktır, kandili salih ameldir.
5- Sır'at köprüsü karanlıktır, kandili yakindir.

**

5- Ömer'den (r.a.):

Rasuhilla h (s.a.v.) şöyle buyurdu:
"Eğer gaybi bilmek iddası olmasaydı şu beş kişinin cennetlik olduğuna elbete şahitlik ederdim:

1- Çoluk çocuk sahibi olan fakir,
2- Kocası kendisind en razı olan kadın,
3- Mehrini sadaka olarak kocasına bağışlayan kadın,
4- Anası babası kendisind en razı olan evlat,
5- Günahlarından tevbe eden bir kimse.

***
6- Osman'dan (r.a.):

Muttakile rin beş alameti vardır:

1- Dinin ıslah, fere (tenasül azası) ve lisanına hakim olanla oturmak.
2- Dünyadan ona büyük bir şey isabet ettiği zaman onu günah görmek.
3- Dininden ona en az bir şey eriştiğinde onu ganimet bilmek.
4- Haram karışmasından korkarak kamını helalden oburca doldurmam ak,
5- Bütün insanların kurtulduğunu, yalnız kendisini n mahvolduğunu görmek.