Türkiye'den 'Ters Lale' kaçıran 2 Hollandalı sınırda yakalandı

Türkiye'den 'Ters Lale' kaçıran 2 Hollandalı sınırda yakalandı




20.06.2011
Dünyada sadece Erzurum Karayazı'da
yetişen bir tür ters lale olan çiçeğin son kalan 57 adet soğanını
sökerek yurt dışına götürmeye çalışan 2 Hollandalı, Kapıkule Sınır
Kapısı'nda yakalandı. Hollandalıların kullandıkları araçta yapılan
aramada çoğu endemik 160 türe ait 5 bin 236 adet bitki tohumu, bitki
kökü ve fidesi ele geçirildi.


Gümrük muhafaza ekipleri, bugüne kadarki en büyük bitki kaçakçılığını ortaya çıkardı.


Hollandalı Franciscus Johannes Linschoten'in (60)
kullandığı 78 BKGF plakalı jeep, Türkiye'den çıkış yaparken ihbar
üzerine Kapıkule Sınır Kapısı'nda durduruldu. Araçta yapılan aramada,
bagaj kısmında küçük saksılarda çiçek fideleri, çeşitli türlere ait
bitki kökleri, üzeri numaralandırılarak gazete
kağıtlarına sarılmış tohumlar bulundu. Bunun üzerine araç, detaylı
kontrolü yapılmak üzere X-Ray Tarama Hangarına alındı. Burada yapılan
kontrolde, aracın altında metal bölme olduğu tespit edildi. Yerinden
sökülen metal bölme içinde çok sayıda bitki tohumu olduğu gözlendi.


Aracın sürücüsü Francıscus Johannes Linschoten ile
yanında bulunan Micheal Hubertus Klok (29), gümrük görevlilerine,
botanik ve bahçe düzenlemesiyle ilgilendiklerini, söz konusu fide, tohum
ve kökleri de kendi bahçelerinde kullanmak üzere 20 farklı ülkeden
topladıklarını iddia ettiler.


Bitkilerin incelenmesi ve yurt dışına çıkarılmasının
suç sayılıp sayılmamasının anlaşılması için Trakya Üniversitesi Fen
Fakültesi Biyoloji Bölümünden iki uzman çağrıldı. Uzmanların katılımıyla
yapılan sayım ve incelemede 160 türe ait toplam 5 bin 236 adet bitki ve
tohumu tespit edildi. Bitkiler arasında Türkiye'de ihracı yasak ve
endemik türler olan çiğdem, yabani soğan, sklemen, ters lale (Adıyaman
lalesi), kardelen, zambak, şakayık türleri olduğu belirlendi.


Ele geçirilen bitkiler arasındaki bir türün, dünyada
sadece Erzurum'un Karayazı ilçesinde yetişen ve sadece 57 adet kaldığı
belirlenen “Fritillaria Michailovskyi” adlı ters lale olduğu ortaya
çıktı. Zanlıların, yurt dışına götürmek için son kalan 57 ters lale
türünün tamamını söktükleri belirlendi.


Olayla ilgili soruşturma başlatılırken Hollandalı
Linschoten ve Klok, ifadelerinin alınmasının ardından serbest bırakıldı.
El konulan bitki soğanları, kök ve tohumları ise Yalova ****** Bahçe
Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü'ne teslim edildi.


Zanlıların, 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele
Kanununun kapsamında 6 aydan 2 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli
para cezasıyla cezalandırılabileceği öğrenildi.

ZANLILAR GEÇEN AY ARTVİN'DE GÖRÜLMÜŞ

Bu
arada, zanlıları ihbar edenlerin Artvin Çoruh Üniversitesi Orman
Mühendisliği Bölümü öğrencileri olduğu öğrenildi. Hollandalıları
geçtiğimiz mayıs ayında Artvin Kafkasör mevkiinde bitki toplarken gören
öğrencilerin, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü yetkililerine
durumu bildirdikleri, buradaki yetkililerin de aracın plakasını gümrük
muhafaza ekiplerine haber verdikleri kaydedildi.


Bitkileri teslim alan ****** Bahçe Kültürleri
Merkez Araştırma Enstitüsü Türkiye Geofitleri Projesi Yöneticisi ve Süs
Bitkileri Uzmanı Erdal Kaya, AA muhabirine, bugüne kadarki en büyük
bitki kaçakçılığının ortaya çıkarıldığını, bitki soğanlarının ve
köklerinin yurt dışına çıkarılmasının ülkenin büyük bir sorunu olduğunu
söyledi.


Erdal Kaya, kendisini en çok üzeninin ise tüm
dünyada sadece 57 adet kalan ters lale türünün tamamının sökülmesi
olduğunu, ancak sökülen lale soğanlarını uygun koşullarda saksılara
diktiklerini söyledi.


Kaya, ele geçirilen endemik bitkilerin büyük bir çoğunluğunun Türkiye'den, kalan kısmının ise Makedonya, Yunanistan, Bulgaristan, İran, Suriye ve Gürcistan'dan toplandığını belirlediklerini kaydetti.

“TERS LALELER ÜZERİNDE ALZHEİMERA VE KANSERE ÇARE ARIYORUZ”

Söz konusu bitki ve köklerinin paha biçilemez olduğunu ifade eden Kaya, şöyle konuştu:


“TÜBİTAK ve bazı üniversitelerle birlikte bitkiler
üzerinde alzheimer ve kanser araştırmaları yapıyoruz. Bu kapsamda da
Türkiye'de sadece belirli bir bölgede yetişen ve üzerinde çalışma
yaptığımız 19 bitki türünün korunması için Çevre ve Orman Bakanlığına
müracaat etmiştim. 19 tür için de başvurum kabul edilmişti ve bununla
ilgili bütçe çıkmıştı. Bunlardan bir tanesi de dünyada sadece Erzurum'un
Karayazı ilçesinde olan 57 adet ters lale soğanı. Bu yıl içinde
projelendirilip arazide lokal korumaya alınacaktı. Ancak Hollandalılar,
bu 57 soğanın 57'sini de sökmüş. Alzheimere çare olmak için ters lale
türleri üzerinde çalışıyoruz. Bu hastalığın çaresi bu bitkilerde
aranıyor. Bunun parayla ölçülecek bir durumu olabilir mi?”


Kaya, 57 adet ters lale soğanının enstitüde
çoğaltılacağını ve popülasyon zenginleştirme projeleri kapsamında
söküldüğü bölgeye yeniden dikileceğini belirtti.

DOĞASEVER OLARAK GELİP BİTKİ ÇALIYORLAR

Yabancıların,
Türkiye'de hangi bölgede hangi bitki türü olduğunu çok iyi bildiklerini
ifade eden Kaya, “Yabancılar, Türkiye toprakları üzerinde yıllardır
çalışma yürütüyor. Turist, madenci, gözlemci, doğasever adı altında
ülkemize geliyorlar ve GPS cihazlarıyla daha önce belirledikleri
bölgelerden bu türleri topluyorlar” dedi.


Kaya, ele geçirilen endemik bitki türlerinden
36'sının gümrükte beklerken çürüdüğünü, kalan 5 bin 200 bitkiyi ise
muhafaza altına aldıklarını, bu türleri yakında sergileyeceklerini
söyledi.

YABANCILARIN DOĞADAN BİTKİ TOPLAMALARI İZNE BAĞLI

Türkiye'de,
dünyanın hiçbir yerinde olmayan 3 bin 500 adet ender bitki türü
bulunuyor. Bunlara 'endemik bitki' deniliyor. 1983 ve 1988 yıllarında
yayımlanan iki kararname ile yabancıların doğadan bitki toplamaları izne
bağlandı. Yabancı bilim insanları, Dışişleri Bakanlığı izni ve bir
üniversitedeki ilgili akademisyenlerin gözetimi ve işbirliğiyle belirli
sayıda örneği ülkesine götürebiliyor. Yurt dışına kaçırılan bitkiler,
oradaki laboratuvarlarda ve gen bankalarında değerlendirilebiliyor.
Bitki kaçakçıları, turist olarak gelip belirli araştırma merkezleri veya
ilaç şirketlerinin yönlendirmesiyle nadir bitki türlerini yurt dışına
götürüyor.


Uzmanlar, bitki türlerinin jandarma, gümrük
sorumluları ve yerel yöneticiler tarafından işbirliği içinde bilinçli ve
programlı olarak izlenmesi, belli yerlerde düzenli kontroller yapılması
gerektiğini belirtiyor. (AA)