Çocuklara kurban nasıl anlatılmalı?

Çocuklara kurban nasıl anlatılmalı?

KEVSER KULAKSIZ - 23 Ekim 2012






Bayramlar,
çocukların en mutlu olduğu günlerdir. Bayramlıklar giyilir, büyüklerin
elleri öpülür, duası alınır ve harçlık toplanır… Ramazan bayramı’ndan
farklı olarak bu bayram bir de günler öncesinden alınan kurbanlar
kesilir. Peki insanlığın sevgi ve yardımlaşma ile birbirine yaklaştığı
Kurban bayramı, çocuklara nasıl anlatılabilir?
Birlik,
beraberlik, sevgi ve yardımlaşmayla kalplerin birbirine yaklaştığı bir
Kurban Bayramı daha geliyor. Bu bayramda yapılacak en büyük ibadetin
kurban kesmek olduğunu Peygamber Efendimiz (sas) ‘İnsanoğlu, Kurban
Bayramı günü Allah için kurban kesmekten daha sevimli bir iş yapmış
olamaz.’ sözleriyle anlatıyor. Anne-babaların kurbanda aklına takılan
soru ise şu: “Çocuğuma kurban kavramını nasıl anlatırım?” İlahiyatçı
Prof. Dr. Mehmet Emin Ay, Hz. İbrahim ve Hz. İsmail’in güzel bir hikâye
üslubu ile anlatılmasının doğru olacağını belirtirken, uzman psikolog
Farika Teymur Artır, çocuklara yaşına uygun ve programlı verilen dini
eğitimin bu soruyu cevaplandıracağı görüşünde.
Prof. Ay, eğitimci
ve ebeveynlerin çocuklara kurban ibadetinden bahsetmeden önce konu
hakkında doğru ve yeterli bilgiye sahip olmaları gerektiğini vurguluyor.
“Yaşanan bu hadiseyi tatlı bir üslupla, hikâyeleştirerek anlatmak bile
çocuklar için ‘Neden kurban kesiyoruz?’ sorusuna cevap olmaya yeter.”
diyen Prof. Ay, Hz. İbrahim, Hz. İsmail ve diğer peygamberlerin isimleri
ve hayat hikâyeleri ne kadar bilinirse, kurban kavramının da çocuğa o
kadar yakın olacağını aktarıyor. İlahiyatçı Mehmet Emin Ay, “Zira çocuk,
kurbanı çok sevdiği peygamber Hz. İsmail’in hayatına karşılık cennetten
gönderilmiş bir hediye olarak görüyor ve sevgi, minnet duyabiliyor.
Böylece çocuğun canlılara merhamet duygusu da kaybolmuyor. Allah’ın emri
olduğunu düşünüyor ve kabul etmesi kolay oluyor.” şeklinde konuşuyor.
Uzman
psikolog Farika Teymur Artır ise kurbanın çocuklara anlatılmasında
doğru din eğitiminin önemini vurguluyor. Artır, aile içi din eğitiminde
ebeveynin çocukla birlikte ibadet etmesi ve manevi ortamlarda birlikte
olmasının etkili olduğunu kaydediyor. “Sahip olduğu nimetlerin devamı
için Allah’a şükretmeye ve dua etmeye alışmış çocuk, kurban ibadetini
anlayacaktır. Kurbanı bir canlıyı öldürmek olarak anlamayacaktır.” diyen
uzman psikolog, çocuğun kurbanı bir canlının öldürülmesi olarak
algılamaması için gördüğü bütün güzelliklerin Allah’tan geldiğinin
farkında olması gerektiğini aktarıyor. Farika Artır, bu noktada
anne-baba ve yetişkinlere de büyük sorumluluklar düştüğünü söylüyor.
Çocukların duyduklarını ve gördüklerini doğru yorumlayabileceği altyapı
oluşmadan, kurban, ölüm gibi açıklanması güç kavramların anlatılmasının
olumsuz etkiler bırakabileceğini dile getiren Artır, “Ebeveyn öncelikle
çocuğun sorduğu sorulara yaşına ve kişisel özelliklerine uygun cevaplar
vermeli. Onların anlayacağı somut ve net açıklamalar yapmalı.” diyor.
Çocukta Allah inancının temeli 3 yaşında atılıyor!

0-3 yaşçocuklarda
kavramların yerleştiği bir dönem. Kurban Bayramı kavramının yerleşmesi
de diğer kavramlar gibi anne, babanın tutumlarını izlemesi sonucu
oluşacağından bayram ziyaretlerine önem verilmeli. Bayramda anne-baba ve
akrabaların mutluluğunu gören çocuk, bayram sevincini paylaşırken
birlik ve beraberlik duygusunu yaşar. Çocuk küçük hediyelerle
sevindirilmeli. Çocukta Allah inancının temeli 3 yaşında sorulan
sorulara verilen cevaplarla atılır. Böylece ileriki yıllarda Allah için
kurban kesildiği söylendiğinde, bunu anlaması Allah’a iman duygusu ile
mümkün olacaktır.
3-6 yaşarası çocuğa, paylaşma
ve yardımlaşma duygusunu anlatmak için Kurban Bayramı bir fırsat.
Bayramın sosyal boyutu anlatılırken Kurban Bayramı’nda koyun, inek gibi
hayvanların kesilerek yardıma muhtaç insanlara dağıtılıp yardım edildiği
ifade edilmeli. Bu yaştaki çocuk yararlı gıdaları öğrenmeye başlıyor.
Et yemenin insan sağlığı için önemli olduğu, bazı hayvanların insanların
besin ihtiyacını karşılamak için yaratıldıkları ve kesim esnasında
canlarının yanmadığı anlatılabilir. Koyun keçi gibi kurban edilen bu
hayvanların kendilerini besleyen ve kurban eden insanlara sağlık
kazandırdıkları için mutlu oldukları söylenebilir.
7-12 yaşdöneminde
çocuk, hayat ve ölüm kavramını kazanmaya başlıyor. Bu dönemde çocuğa
Allah’ın emriyle koç, koyun gibi hayvanların kurban edilerek etlerinin
ihtiyaç sahibi kişilere dağıtılacağı uygun bir dilde anlatılmalı.
Müslümanların kurban ibadetiyle sevap kazandığı söylenmeli. Bu yaşlarda
kurbanın hayat nimetine şükür için kesildiği, Hz. İbrahim’e kurban
etmesi için koç gönderildiği uygun bir dille anlatılabilir. Hikâyeler
çocukların bazı kavramları daha iyi öğrenmesini sağlar. Bu hususta
çocuğun kişisel özellikleri ile birlikte duygusal gelişimi de dikkate
alınmalı. Bu yaştaki çocuklardan kurban eti dağıtma konusunda yardım
istenebilir. Kurban kesimi küçük yaşta çocuklara izletmek doğru
değildir. 9 yaşından sonra isterse izletilebilir.
Anne-baba çocuğun gelişim düzeyine uygun olarak kurban kesimi hakkında
açıklama yapmamış ve çocuk beklemediği bir anda kesime tanık olmuşsa bu,
çocukta psikolojik travma etkisi yapabilir. Hassas, ürkek, duygusal
yapıda olan çocuklara özellikle dikkat edilmeli. Yaşı kaç olursa olsun
kurban kesimi zorla izletilmemeli. Anne-babanın çocuğun duygularını
hafife alarak “Zaten ölecekti, ne var bunda büyütülecek?” demesi, çocuğu
ihmal ederek hiç açıklama yapmaması çocuk üzerinde olumsuz izler
bırakır.