Diyanet hangi şartlarda organ bağışı yapılacağını açıkladı

Diyanet'ten organ nakli fetvası


Diyanet İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı, hangi şartlarda organ bağışı yapılacağını açıkladı



Diyanet İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı,
organ veya dokusu alınan kişinin, ölmüş olması, organ veya dokusu
alınacak kişinin sağlığında buna izin vermiş olması veya hayatta iken
yakınlarının rızasının sağlanması, alınacak organ veya doku karşılığında
hiçbir ücret alınmaması, tedavisi yapılacak hastanın da kendisine
yapılacak bu nakle razı olmasının gerektiğine dair fetva verdi.

Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı,
ölen kimselerden alınacak organ ve dokuların, tedavilerinin ancak bu
yoldan yapılabilecek hastalara nakli konusunda istenen fetvayı 1 Mart
tarihinde verdi. Yüksek Kurul, Kuran-ı Kerim ve Hadisler'de organ ve
doku nakli konusunda sarih bir hüküm bulunmadığı ifade edilirken şöyle
denildi:

"Dinimizde, kitap ve Sünnet'in delaletlerinden çıkarılmış umumi hüküm ve
kaideler de vardır. Bilindiği üzere, insan mükerrem bir varlıktır.
Mahlukatı içinde Allah onu mümtaz kılmıştır. Bu itibarla normal
durumlarda ölü ve diri kimselerden alınan parça ve organlardan
faydalanılması, insanın hürmet ve kerametine aykırı görüldüğünden, İslam
alimlerince caiz görülmemiştir. Ancak, zaruret durumunda, zaruretin
mahiyet ve miktarına göre bu hüküm değişmektedir. Nitekim dinimiz, bir
kısım fiil ve davranışları yasak kılmış, kitap ve sünnet bunları tespit
etmiştir.

Sözgelimi murdar hayvan (meyte), kan, domuz eti, şarap... vb. şeylerin
yenilip içilmesi, alınıp satılması, ilaç olarak kullanılması haram
kılınmıştır. Ancak ,zaruret halinde bunlardan ölmeyecek kadar yenilip
içilmesinin (el-Bakara, 173; el-Maide, 3; el-En'am, 119) meşru olduğu
beyan buyurulmuştur."

ORGAN ASLA PARAYLA SATIN ALINAMAZ VE SATILAMAZ

Fetvada, İslam alim ve hukukçularının zorunluluk durumunda bir ölçüde
dinen yasaklanmış şeyleri mübah kıldığı ve zaruret halinde, başka bir
çare olmayan bütün yasakların zaruret miktarınca işlenmesinin caiz ve
mübah olduğu sonucuna vardıkları ifade edildi. Fetvanın devamında şöyle
denildi:

"O halde, ölmüş kimselerden tedavi maksadıyla organ ve doku alma ve
bunları hasta veya yaralı kimselere nakletme konusunda bir hükme
ulaşabilmek için; zarurete binaen, cesedin kesilmesi, organ ve
dokularından bir kısmının alınmasının caiz olup olmadığı, hastalığın
tedavisinin zaruret sayılıp sayılmayacağı, organ ve doku nakli caiz ise,
hangi şartlarla caiz olduğunun bilinmesi gerekmektedir. İslam alim ve
hukukçuları, karnında canlı halde bulunan çocuğun kurtarılması için ölü
annenin karnının yarılmasına, başka yoldan tedavileri mümkün olmayan
kimselerin kırılmış kemiklerinin yerine, başka kemiklerin nakline,
bilinmeyen hastalıkların öğrenilmesi ve hayatta bulunmaları sebebiyle
hastaların tedavilerinin sağlanabilmesi için, yakınlarının rızası
alınmak suretiyle, ölüler üzerinde otopsi yapılmasının caiz olacağına, fetva
vermişler, canlı bir kimseyi kurtarmak için, ölünün bir parçasını itlaf
etmeyi caiz görmüşlerdir. O halde, hayatı veya hayatî bir uzvu
kurtarmak için başka çare olmadığında, kan, doku ve organ nakli yolu ile
de bazı şartlara uyularak, tedavinin caiz olması gerekir."

Yüksek kurul 'Müşavere ve Dini Eserleri İnceleme Kurulu'nun 25 Ekim 1960
tarih ve 492 sayılı kararında, "Tedavileri için kan nakline zaruret
bulunan hasta ve yaralılara başka kimselerden kan naklinin; başka
kimselerden alınacak parçaların takılmasıyla görmeleri mümkün olduğu
takdirde; hayatında buna izin vermiş olan kimselerin, ölümlerinden sonra
gözlerinden alınacak parçaların bu durumdaki kimselere takılmalarının
caiz olacağını" bildirdiği hatırlatıldı. Din İşleri Yüksek Kurulu'nun 19
Ocak 1968 tarihinde verdiği 3 sayılı gerekçeli kararında "Yalnız hayatı
kurtarmak için değil, bir organı tedavi etmek, hastalığın tedavisini
çabuklaştırmak için de kan naklinin caiz olduğu, tıbbi ve hukuki
kaidelere riayet edilmek şartıyla kalp naklinin de caiz olacağı"
fetvasının verildiği hatırlatılırken şöyle devam edildi:

"Yurdumuz dışında, çeşitli islam ülkelerinin yetkili kişilerince de aynı
yolda fetvalar verildiği bilinmektedir.

Kurulumuzca da aşağıdaki şartlara uyularak yapılacak organ ve doku naklinin caiz olacağı sonucuna
varılmıştır.

Zaruret halinin bulunması, yani hastanın hayatını veya
hayatî bir uzvunu kurtarmak için, bundan başka çaresi olmadığının,
meslekî ehliyet ve dürüstlüğüne güvenilen bir tabip tarafından tespit
edilmesi, Hastalığın bu yoldan tedavi edilebileceğine tabibin kesin
kararının bulunması,

Organ veya dokusu alınan kişinin, bu işlemin
yapıldığı esnada ölmüş olması, Toplumun huzur ve düzeninin bozulmaması
bakımından organ veya dokusu alınacak kişinin sağlığında (ölmeden önce)
buna izin vermiş olması veya hayatta iken aksine bir beyanı olmamak
şartıyla, yakınlarının rızasının sağlanması,

alınacak organ veya doku
karşılığında hiçbir şekilde ücret alınmaması, tedavisi yapılacak
hastanın da kendisine yapılacak bu nakle razı olması gerekir."

DHA