A’zami Takva, Zühd, İhlas Ve Velayet İçin Umumi Prensip

A’zami Takva, Zühd, İhlas Ve Velayet İçin Umumi Prensip



– Takva’nın, zühdün, ihlâsın, velâyetin a’zamîsi kişiye göre değişir mi, yoksa bu hususlarda umûmi bir prensip var mıdır?


Kişiye
göre mertebeleri veya bu hedeflere ulaşma yolları bulunsa da, takva
için de, zühd için de, ihlâs ve velâyet için de umûmi prensipler vardır.
Takvanın ilk derecesi, farzları işleyip büyük günahlardan kaçınmaktır;
daha sonra vacipleri, sünnetleri işlemek ve mekruhlardan kaçınmak, daha
sonra da, her türlü şüpheliyi günah olur endişesiyle terketmek ve
nafilelere müdavemette bulunmak gelir. Allah’ı görmese de, O’nun
kendisini sürekli gördüğü şuuruyla Allah’ı görüyormuşçasına ibadet etme
demek olan ihsan da, bir bakıma takvanın nihaî sınırıyla alâkalı bir
mazhariyettir.

İhlâs, insanın her yaptığını Allah için yapması
demektir. Bunun ilk mertebesi, ibadetlerde, Allah için hizmet etmede,
başkasının görüyor olmasını nazara almadan, sadece Allah’ın hoşnutluğunu
düşünmek, yapılanı O emrettiği için yapmaktır. A’zamî mertebesi ise,
insanların kendisi hakkında ne düşündüğünü hiç mi hiç hesaba
katmamaktır.

Meselâ, bir mertebede, insanların sizi teheccüdde
veya Pazartesi-Perşembe orucunda görmesinden rahatsızlık duyabilirsiniz;
ama nihaî mertebede, insanların sizi görüp görmemesi, ne yaptığınızı
bilip bilmemesi sizi hiç alâkadar etmez ve bu türden mülâhazalar
aklınıza bile gelmez. Bu, Allah’ın rızasında fânî olmanın ifadesidir. İnsan, her zaman bu mertebede bir ihlâsa muvaffak olamayabilir. Meselâ,
iman hakikatlerinin neşri için ölesiye çalışabilir; fakat bir yandan
bunu yaparken, bir yandan da, “arkadaşlarım niye bu işte bana destek
olmuyor?” gibi düşünceler de taşıyabilir. Halbuki önemli olan, insanın
üzerine düşen vazifeyi hakkıyla yerine getirip, ötesinde hiçbir şeyle
meşgul olmamaktır.

Bunun gibi, zühdün de, velâyetin de asgarî ve
a’zamî mertebeleri vardır. Meselâ, dünyayı kesben değil, kalben
terketmek zühdde bir mertebedir. Dünya adına insanın eline geçenlere hiç
sevinmemesi, elinden gidenler karşısında ise hiç üzüntü duymaması,
zühdün nihaî mertebesidir. Eviniz yanmış, yiyecek bir şeyiniz kalmamış,
her şeyinizi kaybetmişsiniz, bunları hiç mesele yapmadan yolunuza ve
kulluğunuza devam etme, zühdde nihaî mertebelerdendir.