Ağız Yarası ( Uçuk - Aft ) Hakkında Bilinmeyenler

Ağız Yarası ( Uçuk - Aft ) Hakkında Bilinmeyenler












Aft ağız içerisinde sıklıkla yanak ve dudak mukozasında, dil üzerinde,
yumuşak damakta, farenkste, diş eti üzerinde görülen solgun sarı-kırmızı
hale ile çevrili oldukça ağrılı ülserleşmiş lezyonlardır.

Toplumun %18-20 az ya da çok aft sorunu ile karşı karşıyadır.
Bayanlarda daha sıklıkla rastlanır. Aft genellikle tek olarak seyretse
de aynı anda birkaç bölgede birden görülebilmektedir.



Aftın oluş nedenini belirlemek için çeşitli araştırma yapılmıştır.
Ancak aftın oluşumunu hızlandırıcı ve seyrini kötüleştirici birçok
faktör faktör saptanmasına karşın oluş nedeni tam olarak
belirlenememiştir.



Bu nedenle aft oluşumunu hızlandıran ve iyileşmesini geciktiren faktörlerden bahsetmek mümkündür.



Aft oluşumunda hangi faktörler önemlidir?



STRES

Günümüzde migren, yüksek tansiyon ve gastrit gibi birçok hastalığın
nedenleri arasında kabul edilen stres aft oluşmasının en önemli
nedenlerinden birisidir.

Hanımlarda premenstural gerginlik(adet öncesi dönem) de aft oluşumunu hızlandıran faktörlerdendir.


YİYECEKLER

Turunçgiller, sirke, turşu, patates cipsi, tuzlu ve baharatlı çerezler
gibi ağız mukozasını tahriş edebilen yiyecekler aft oluşumunu
hızlandıran önemli faktörler arasında sayılmaktadır.Bunların yanı sıra
bazı bünyeler için alerjik olabilen kara buğday, çavdar, arpa, çikolata,
fındık, kabuklu deniz hayvanları, soya, domates, bazı patlıcan, elma,
incir, peynir gibi yiyecekle.de aft oluşumunu hızlandırırlar.


TRAVMA

Yanak dil dudak ısırma, sert yiyeceklerin tahrişi ve yumuşak olmayan
diş fırçalama işlemleri ve iyi adapte olmayan protezlerin neden olduğu
vuruklar aft için uygun zeminin oluşmasına yardımcı olurlar.


DİŞ MACUNU

Diş macunlarının temizleme özelliğini artırmak için köpük yapıcı olarak
yapılarına katılan "sodyum lauryl sulhate" ( SLS ) mukoza hücrelerinin
yıkımını artıran tahriş edici bir kimyasaldır. SLS bu özelliği ile aft
oluşumu üzerine direkt etkili olan bir maddedir.

özellikle aft sorunu olan kişilerin kullanabilmesi için günümüzde daha
az oranda (%1.25) SLS içeren diş macunları üretilmektedir. (Tom's of
Maine Natural Toothpaste , Oral-B Sensitive Fluoride Toothpaste.)


SİSTEMİK HASTALIKLAR

Behçet Hastalığı: Genital ülser, konjuktivit, retinit, lokositoz gibi,
birçok sistemik belirtiler yanında ağız içerisinde oluşan tekrarlayıcı
aftlarla kendini gösteren bir hastalıktır.

Birçok malign ve otoümmin hastalıklarla birlikte de tekrarlayıcı aftlar görülebilmektedir.


DİĞER NEDENLER

B12 vitamini ve demir noksanlığı,sigara içme, tütün çiğnemenin gibi
alışkanlıkların de aft oluşumuna katkıda bulunan önemli faktörler olduğu
bilinmektedir.



Tedavi

Aftlar herhangi bir tedavi uygulanmasa da genellikle 7-10 gün sonra
kendiliğinden iyileşmektedir. Aft sorunu ile karşı karşıya olanların
aşağıda sıralanan işlemlerden birini yada birkaçını uyguladıklarında
daha rahat bir periyot geçirmeleri mümkündür:



Ağrıyı azaltmak ve iyileşme periyodunu kısaltmak için:



Sıcak, asidik ve tahriş edici gıdalardan kaçınılmalır.

"2% hydrogen peroxide" solusyonuna batırılan pamuk yada gazlı bez ile aft bölgesi temizlenebilir.

Su ile karbonat karışımından hazırlanan ince yapılı bir krem aft üzerine sürülebilir.

Yarım bardak suya yarım kaşık tuz ilavesi ile elde edilen solusyonla günde üç kez gargara yapılabilir,

Yemeklerden önce aft bölgesine "xylocaine" solusyonu ya da ağız için hazırlanmış anestezik kremler uygulanabilir.

Aft üzerine uygulanacak "orabase", "Gly-oxide", "Cankaid","Ambesol" gibi ağız içi kremler uygulanabilir.

"sucralfate" tableti ılık suda eritip gargara yapılabilir.

özellikle aftı başlangıç aşamasında "tetrasiklin" tableti suda eriterek
elde edilen solusyon ile gargara yapmak aftın fazla büyümesini engeller
ve ağrıyı azaltır.

Gene aftın başlangıç safhasında bölgeye bir topikal steroid "%0.1 lik
triamcinalone" uygulanması ya da steroidli bir gargara "betamethasone
syrup" ile gargara yapmak aftın fazla büyümesini engeller ve ağrıyı
azaltır.

"Chlorhexadine" gargaralar iyileşme periyodunu kısaltır.

"Tetrasiklin" şurup la hazırlanan 12,500 unite "nystatin", 1.25 mg
"diphenhydramine", ve 0.25 mg/m "hydrocortisone" karışımı 'shotgun'
solusyonu olarak kullanılabilir.



AFT (canker sores=mouth ulcers) ile UçUK (fever blisters=cold sores) arasındaki farklılıklar:



Aft ile uçuk genellikle aynı belirtileri gösterdikleri için birbirleri
ile karıştırılabilmektedir. Ancak aralarında birçok temel farklılık
vardır:



AFT

1. Kesinlikle ağız içersinde oluşur.

2. Bulaşıcı değildir.

3. Aftın oluşmasına virüsler neden olmaz.



UçUK

1. İçi su toplamış küçük kabarcıklar (blisters) şeklinde başlar.

2. Nadiren ağız içerisinde olsalar da genellikle ağız dışında meydana
gelirler. Aft ağız içerisinde tüm bölgelerde olabilmesine karşın uçuk
genellikle ağız içerisinde damak tavanı gibi hareketsiz bölgeleri
tutar.

3. Bulaşıcıdır.

4. Virüsler tarafından meydana getirilir.



UçUĞUN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Uçuk çıkmadan önce kendini belli eder (0-24 saat önceden);
karıncalanma, kaşınma, yanma, sızlama hissedilir. Bunu o bölgenin
kızarması, şişmesi ve daha sonra da içi sıvı dolu kabarcıkların ortaya
çıkışı izler. Bu kabarcıklar konuşurken, gülerken, yiyip içerken acı ve
ızdırap verir. Zamanla kuruyup çatlar, sızıntı yapar ve açılarak
görüntüyü bozan çirkin bir yara haline gelir.



NASIL BULAŞIR?

Uçuk, ön belirtileri ile açık yaranın kapanması süresi arasında
bulaşıcıdır. Uçuğu olan bir kişinin kullandığı, havlu, bardak, çatal,
kaşık vb. eşyalardan ve uçuklu kişinin öpmesi sonucu bulaşır. Uçuk
virüsü (Herpes simpleks) ile insan genellikle ilk defa küçükken (0-5
yaş) tanışır. Uçuğu olan aile bireylerinden birinin “Sevgi dolu” öpücüğü
sonucunda uçuk virüsü vücuda girer. çoğunlukla fark edilmeyen küçük
kızarıklıklar şeklinde ortaya çıkar; ağız içi, diş etleri ve dudaklar
enfekte olur. Ama kimi hassas bünyelerde ciddi enfeksiyon şeklinde
görülebilir.



DİKKAT! UçUK BULAŞICIDIR!



Uçuğa dokunulmamalıdır. Dokunulursa eller çok iyi yıkanmalıdır.

Bayanlar makyajlarını çıkarırken özellikle çok dikkat etmelidirler. Kesinlikle gözlere dokunulmamalıdır.

özellikle bebekler, çocuklar ve diğer insanlar öpülmemelidir.

Uçuklu insanın kullandığı havlu, bardak, çatal, kaşık vb. eşyalar ayrılmalı ve başkalarının kullanmasına izin verilmemelidir.

Yerken, içerken kullanılan malzemeler özellikle çocuklar ile paylaşılmamalıdır.

Uçuk ve uçuk yarasının kabuğu ile oynanmamalıdır. (Parmaklara uçuk
virüsü bulaştırırken, uçuk yarasına da diğer mikroplar bulaştırılmış
olur.)



NİçİN NüKSEDER?

Uçuk virüsü (Herpes simpleks) vücuda girip ilk enfeksiyonu yaptıktan
sonra o bölgedeki isnir düğümüne girip yerleşir ve istenmeyen bu
misafir, vücudun zayıf düştüğü durumlarda çoğalır ve uçuk çıkar.



Stres

Aşırı yorgunluk, uykusuzluk

Aşırı güneş ışığı ve UV ışınları

Diğer enfeksiyonlar

Adet dönemi, hamilelik gibi durumlarda virüs aktif hale geçebilir.


KONTROL EDİLEBİLİR Mİ?

öncelikle uçuğun nüksetmesine sebep olan durumlardan sakınmak gerekir.
örneğin strese bağlı olarak gelişir ise; stresimizi azaltacak gevşeme
tekniklerini öğrenmek. Yorgunluk ve uykusuzluk sebep ise; dinlenmek ve
iyi uyumak. Güneş sebep oluyor ise; dudaklar için koruyucu krem ya da
yüksek koruma faktörlü güneş yağı kullanmak ve şapka ile yüzü güneşten
korumak gerekir. Tüm alınan önlemlere rağmen uçuk yine de nüksedebilir.

ön belirtiler (karıncalanma, kaşınma, yanma, sızlama) hissedildiğinde o
noktaya kısa aralarla antiviral bir uçuk kremini uygulamak gerekir.
Uçuk ya hiç çıkmayacaktır ya da çıksa bile hafif seyredecektir.



EN ETKİLİ ŞEKİLDE NASIL TEDAVİ EDİLİR?

önceden bazı madde ve ilaçlar uçuğun verdiği rahatsızlığı azaltmak için kullanılmıştır:



Alkol ve antiseptik ilaçlar, Uçuğun üzerindeki bakteri enfeksiyonunun gelişmesini engeller



Ağrı kesici ilaçlar; Uçuğun sebep olduğu ağrıyı azaltır.



Buz uygulamak; Ağrı azaltılabilir



Oysa günümüzde etkili tedavide kullanılan antiviral uçuk kremleri,
deriden geçerek uçuk virüsüne (Herpes simpleks) etki eder ve deriye
zarar vermelerini engeller.


KİMLER öZELLİKLE RİSK ALTINDADIR?



Sık sık veya uzun süreli olarak uçuk çıkıyorsa (örneğin tedaviye rağmen 10 günden daha uzun süre devam ediyorsa)

Uçuk, bir bebekte ya da 6 yaşından küçük bir çocukta çıkmışsa

Dudak, ağız ve burun çevrenizin dışındaki vücut bölgelerinde, özellikle
de gözlerinizde, parmaklarınızda ya da cinsel organınızda uçuk çıkmışsa

Uçuk ile birlikte baş ağrısı, ateş ve kas ağrısı gibi başka şikayetleriniz varsa

Uçuk sarı renkte cerahatli ise

Bağışıklık sisteminizi baskı altına alan ilaçlar, örneğin kortizonlu ilaç kullanıyorsanız

Bağışıklık sisteminizin zayıflığı (yani bulaşıcı hastalıklarla mücadele
etme gücünüzün azalmış olması) nedeniyle tıbbi kontrol altındaysanız.