İzmir’in Müslümanlığı*Mehmet Kamış

İzmir’in Müslümanlığı


Mehmet Kamış

m.kamis@zaman.com.tr





İzmir’i
kim ne kadar bilir? Kim ne kadar okumuştur bu kentin ruhunu? Kentin
kılcallarında dolaşırken onun kimliğini oluşturan etken maddelerin
nelerden yapıldığını anlama gayretine ne kadar girmişizdir? Kim
kendisini bu kentle ilgili konuşma yetkinliğinde görür? Ya da herkes
İzmir’le ilgili konuşmak zorunda mıdır?

Bu
kentin ‘gâvurluğunu’, laikliğini, ehl-i keyfliğini ya da dindarlığını
bilmek için onu bilmek, onun hassasiyetlerini bilmek gerekmez mi?
İzmir’in ‘gavurluğu’yla ilgili söylenen her söz onu laik bir odak haline
getirmek isteyenlerin ekmeğine yağ sürmekten başka bir işe yaramıyor.
Bu nedenle bir kısım çevrelerin ısrarla İzmir’i öteleme, ötekileştirme
gayretlerini hiçbir zaman anlayamadım. Sağ kesimde bazılarının İzmir’e
laikliğin kalesi rolünü biçmeye, onu ısrarla oraya sıkıştırmaya
çalışmasının sebebini de bir türlü öğrenemedim. Niye ısrarla İzmir’i
‘gavur’ kelimesiyle birlikte anarlar? Bunu söylerken onu ne kadar
bilirler ki? Eğer bilselerdi İzmir’in de Türkiye’nin diğer illeri kadar
dindar, diğer illeri kadar laik, diğer illeri kadar ‘gâvur’ ya da
Müslüman olduğunu bilirlerdi. İzmir, Anadolu’nun öteki şehirlerinden
küçük detaylar hariç hiçbir farkı olmayan Müslüman bir kenttir.
Onun
liberal ve özgürlükçü geleneğe sahip bir kent olması, yakın zamana
kadar bırakınız yapsınlar, bırakınız yaşasınlar düsturuyla hareket
etmesi, birilerine ters gelebilir ama bu onun ‘gâvur İzmir’ olarak
isimlendirilmesini gerektirmez.
Her şeyden önce İslam’ı asrın
idrakine sunan hareket İzmir’de neş’et etmişti. Fethullah Gülen
Hocaefendi yıllarca bu şehirde yaşadı, vaazlar verdi ve bugün yeryüzünün
her tarafına yayılmış bir hareketin tohumlarını burada attı. İzmir;
yaşadığımız dünyanın problemlerine en akılcı çözümler üreten, modern
dünya ile yüzleşebilecek, onun getirdiği problemlere cevap verebilecek
bir İslami anlayışın gelişmesine zemin hazırladı. Belki de başka bir
şehir böylesine ufku geniş bir yoruma müsaade etmez ‘onun kökünü
kazımaya’ teşebbüs bile edebilirdi. Öyle ya 35 yıl önce, hangi şehrin
dindarları kolej açmak gerektiğini söyleyen, kendisini dinleyen
öğrencilere yabancı dil öğrenmesini tavsiye eden bir insana inanır,
arkasında dururdu? Yıllarca Anadolu’nun dindar bilinen şehirlerinden
gelen binlerce öğrenci Müslümanlığı İzmir’de öğrendi. ‘Gâvur’ denen bu
kent on binlerce üniversiteli gence hayatın ve mümin olmanın anlamını
öğretti. Bugün yeryüzünün her tarafına dağılmış yüz binlerce gencin ilk
gidenleri bu şehirden yola çıktı.
Bugün İzmir kasılmış ve aşırı
politize olmuş görünse de özgürlükçü bir gelenekten gelmektedir. Bu
özgürlükçülüğü başka yerlerin küçük kent sakinleri ‘gâvurluk’ gibi
algılasa da o, bu özelliğiyle birçok siyaset ve düşünce hareketine
beşiklik etmiştir. Hizmet hareketi gibi Demokrat Parti ve Milli Nizam
Partisi’nin temelleri de bu kentte atılmıştır. Bu nedenle İzmirliler
kimse için mesela ‘kökünü kazıyacağım bunların’ diye bir cümle kurmaz.
Bilir ki bu cümle cahillerin, kibirlilerin, kendini bilmezlerin sözüdür.
İzmirli Allah’ın insana verdiği tercih özgürlüğüne saygılıdır. Neye
inanacağı, kimi önemseyeceği insanın kendi bileceği bir iş değil midir?
İzmir ve o kent için geçmişte yapılanlar saygı görmeyi bekliyor.