BORNOVA'DAKİ YEDİ GİZEMLİ MEZAR...
Bornova ilçemizde farklı yerlerde 7 adet evliya mezarı (Yatır) bulunmaktadır. Günümüzde Bornova’nın büyümesi ve demografik yapının değişerek yerli nüfusunun azalması ile birlikte bu mezarları bilen yada duyan sayısı oldukça azalmış durumdadır.
Bu mezarlar itikat anlamında öneminin yanı sıra, Bornova’nın Türk-İslam yerleşiminin köklerinin eskiliğini ortaya koyması ve Bornova’nın folklorik bir parçası olması bakımından çok önemli.
Gelelim bu mezarlar nerede bulunuyor?
1. ALİŞİR BEŞİR NEZİR HAZRETLERİ:
Bornova Hüseyin İsa Bey (Bornova Meydandaki en eski camii) camii bahçesinde bulunan türbe de 3 tane sanduka var. İsimleri; ALİŞİR, BEŞİR VE NEZİR. Battal gazinin torunları olduğuna inanılıyor halk arasında.
Onun dışında bir bilgi yok. Ama Bornova’nın en eski sakinleri ve Bornova’nın Türk hakimiyetine girişinin en eski tanıkları. Cami ayrı bir araştırma konusu olmakla birlikte İzmir’deki en eski camilerden biri olduğu bir gerçek ve zaman içinde değişikliklere uğramış olsa da Aydın oğulları döneminde yapıldığı sanılıyor. Bu camiinin bahçesi 1930’lara kadar Osmanlı Mezarlığı idi. Bu türbede mezarlığın içinde
idi. Halk arasındaki söylemiyle, 7 kardeş evliyadan 3’ü burada yatıyor. Gerçekte bu kişilerin Battalgazi’nin torunları olmasının bilimsel bir açıklaması yok. Çünkü Battalgazi tarihsel bir kişilik mi yoksa efsane kahramanı mı o bile netleşmiş değil. Olsa dahi İzmir tarafları onun yaşadığı dönemde Bizans Devleti sınırları içerisinde idi ve Battalgazi buraya gelmemişti. Bu Battalgazi torunları olduğu iddiasının da bunda 30-40 yıl önceden Malatya’dan gelen bir ekip tarafından gördükleri rüyanın onları buraya getirdiği ve Battal gazinin torunlarının bu mezarda yattığını söylemesinden kaynaklanıyor. Türbe Aydınoğulları beyliği döneminde yapıldığının bir göstergesi de cami ve türbedeki selçuklu etkisindeki mimari tarzı ve Manisadaki Sarunhanoğulları Beyliği türbeleri ile benzerlik göstermesi.
2. HASAN DEDE YATIRI
Bornova Kızılay mahallesi (Yaka Mah. olarak da bilinir) Şehitler Cami bahçesinde HASAN DEDE yatırı bulunmaktadır. Cami yeni olmakla birlikte mezarın tam tarihi bilinmemektedir. Mezar kitabesi olmakla birlikte okunmamıştır. Buradaki camii yapılmadan önce buraya inşaat yapmak istemişler fakat kepçe sürekli arızalanmış , bölgenin insanı bir kaç kez kepçenin kırıldığına şahit olmuştur. Yatırın izin vermediği halk arasında konuşulunca buraya camii yapmaya karar verilmiştir. Gerçekte kim olduğu bilinmeyen bu zatın kimliği mezar kitabesinin okunması ile belki ortaya çıkacaktır. Mezar taşındaki ay yıldız simgesi de ayrıca önemlidir.
3. HAYIT DEDE YATIRI
Bornova Doğanlar Köyü (Şimdi mahallesi)nde yol kenarındadır. Mezar taşı yeni olup Hayıt Dede yada Hadım Dede olarak bilinir. Bu mezarında yine yol yapımında kaldırılmak istenmesine rağmen kaldırılamadığı ve yolun kenarında kaldığı söylenmektedir. Mezar taşını da yan evin sahibi gördüğü rüya üzerine yaptırmıştır denmektedir. Hakkında başka bir bilgi yoktur.
4. BAYRAK DEDE
Bornova Laka köy mezarlığı yakınlarında BAYRAK DEDE adında bir yatır vardır. Yatırın yanında da bir ağaç var ve bu ağaca bağlanmış dilekler var.Ayrıca yatırın yanında büyükçe bir kaya ve kayanın ortasında bir oyuk vardır.Dilek dileyen vatandaşlar bu oyuka 5 KURUŞ, 10 KURUŞ v.b. miktarlarda metal para atıyorlar. Bu yatırın da Bornovadaki diğer yatırların kardeşi olduğuna inanılıyor.
5. DİĞERLERİ
Sayı altı yaptı ama biz yedi kardeşden bahsetmiştik. Son kardeşin yeri kayıp olmamakla birlikte bu konuda tam bir netlik de yok. En çok söylenen yedinci mezarın Bornova Topçu Tugayı arazisinde kaldığı fakat hala mezar duruyor mu bilmiyoruz. Bir kaç iddiadan biri ise Ege Üniveristesinin olduğu arazide olduğu ve yerinin belirsiz hale geldiği son iddia ise Bornova’ya uzak bir mesafe sayılabilecek olan Işıklar Köyü (Şimdi Işıkkent)’nde bulunan bir mezarda olduğu.
SONUÇ:
Bu mezarlarda gerçekte kimler yatmaktadır, birbiriyle gerçekten bağlantıları varmıdır yoksa bir halk söylencesinden mi ibarettir. Bunu bilmek zor gözüküyor. 7 kardeş olayı islamiyette özellikle Alevilik inancında bulunan 3’ler, 5’ler, 7’ler, 40’lar inancının bir parçası olmalı. O yüzden sayıyı 7’ye tamamlama ihtiyacı duyulmuş. Aynısı İzmir merkezde var. Orda da 7 kardeş var ama yerleri ve isimleri farklı.
Son olarak bu mezarlar; adak adama yada bir şeyler dileme yeri olarak değil ama İzmir ve Bornova’nın Türk-İslam kimliğinin geçmişten gelen birer kanıtları oldukları için bilinmesi ve korunması gerekmektedir.
Evren Ünlü
Konu: BORNOVA'DAKİ YEDİ GİZEMLİ MEZAR...ALİŞİR BEŞİR NEZİR 
C.tesi Mayıs 02, 2015 4:08 am