Bornova tarihi - izmir
İzmir'in kuzeydoğusunda, Yamanlar Dağı eteğinde, 380 kuzey enlem ve 270 derece boylam üzerinde bulunan ve İzmir'e 8 km. uzaklıkta ve İzmir Büyükşehir Belediyesi (Anakent) sınırları içinde bir ilçe merkezidir. 400.000 yerleşik ve 1.000.000 hareketli nüfusa sahip olan Bornova, köyleriyle birlikte 205 kilometrekarelik alanı kapsamaktadır. Kuzeyinde Manisa ili toprakları; doğusunda Kemalpaşa ilçesi; batısında Karşıyaka ve Konak; güneyinde Buca ile çevrelenir. Belediye teşkilatı 1882 yılında kurulmuş, 1957 yılında ilçe haline gelmiştir. Yüzölçümü 224 km2'dir.
İsmi Osmanlı kayıtlarında Birunabad olarak geçmiş ise de, Farsça 'dış, harici' anlamına gelen 'birun' kelimesinin, genellikle yer isimlerinde bir özel isimle birlikte kullanılan -abad takısı (İslamabad, Haydarabad gibi) ile pek uyuşmaması, Birunabad'ın başka bir ismin tahrif edilmiş veya uyarlanmış şekli olabileceğini düşündürmektedir. İsmin başlangıçta 'Burunova' şeklinde geçtiği de öne sürülmüştür.
Bornova'nın çekirdeği bugün Erzene mahallesi olan anılan mahallenin Hükümet Konağı'nın arkasında kalan ve eski adı Havuzbaşı olan kısmıdır. Tarihi 1800'lere varan iki katlı ve bahçeli Rum evlerine hala rastlanabilen (ve çoğu restorasyona ve yeniden değerlendirilmeye muhtaç) Erzene, 1924 Nüfus Mübadelesi 'nden sonra önce Kavala lılar ve Giritli lerce iskan edilmiş, 1950 sonrasında da Yugoslavya göçmenlerini barındırmıştır. Ayrıca Erzene'nin yanıbaşında başlangıcından beri bir Roman mahallesi bulunmuştur. Kavalalılar, o dönemde tarım arazisi olan Bornova ovasında tütüncülükle, Giritliler sebze meyvecilikle, Yugoslavyalılar ise bölgedeki mensucat fabrikalarında işçilik yaparak Türkiye ekonomisine ilk adımlarını atmışlardır.
Bornova, Osmanlı Devleti 'nin son dönemlerinde ve özellikle 1865'de Halkapınar çıkışlı bir demiryolu hattının buraya uzatılmasıyla, İzmir'in zengin levanten ailelerinin tercih ettiği bir yerleşim mekanı olmuştur. İzmir merkezinden daha ferah ve serin havası ve 1980'li yıllara kadar İzmir ile arasında varlığını sürdüren mandalina bahçelerinin nezih ortamı, İngiliz konsolosluğu rezidansı nın ve çoğu İngiliz kökenli pek çok ailenin muhteşem konaklarının Bornova'da inşa edilmesi sonucunu doğurmuştur (İtalyan ve Fransız kökenli levantenler daha ziyade Buca 'yı tercih etmişlerdir.)
Anekdotik bazda, Türkiye 'deki ilk futbol maçı 1890 yılında İzmir'e gelen İngiliz denizcilerle İzmirli gençler arasında Bornova'da, ülkemizdeki ilk atletizm yarışmaları da 1895'de yine Bornova'da gerçekleşmiştir.
İzmir'in kurtuluş günü olan 9 Eylül 1922'de Türk ordusu İzmir'e Bornova'nın üst kısmındaki Belkahve mevkiinden girmiş, Nif 'de (Kemalpaşa) gecelediği 8 Eylül akşamının gecesinde muzaffer orduların komutanı Mustafa Kemal Paşa, Belkahve'ye çıkıldığında ayakların altında bütünüyle uzanan İzmir'i ilk kez buradan görmüştür.
2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı'na göre toplam nüfusu 396.770'tir. Bu nüfusun 391.128'i merkezde, 5.642'si belde ve köylerde yaşamaktadır. Nüfus yoğunluğu 1771, 1990 sayımına göre nüfus artış oranı % 35.46'dır (1945 nüfusunun sadece 10 bin olduğunu da bu arada hatırlatmak gerekir). Bu başdöndürücü nüfus artışına rağmen Bornova'da gecekondu laşma yok denecek kadar azdır. İlçede 77 İlköğretim Okulu, 28 Orta Öğretim Kurumu bulunmakta, 77396 öğrencinin eğitim gördüğü bu okullarda 3479 öğretmen görev yapmaktadır. Orta öğretim kurumları içinde en önemlisi Bornova Anadolu Lisesi 'dir.
Bornova, günümüzde hızla büyüyen bir yerleşim alanı ve bir üniversite kenti olmanın yanında, gelişmiş bir sanayi yöresidir. 1932 yılında Bornova Ziraat Mektebi 'nin açılmasıyla çekirdeği oluşturulan ve İzmir'in ilk üniversitesi olan Ege Üniversitesi, Bornova'da kurulmuştur ve ana kampusü Bornova'dadır. Üniversite sayesinde Bornova 1960'lı yıllardan itibaren giderek öğrenci kenti olmaya başlamıştır. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nin gelişmesi ve Ege ve yurt çapında ün kazanması da Bornova'yı bir çekim merkezi haline getiren bir başka etkendir. Bugün ilçede, 1 Devlet Hastanesi, 1 Tıp fakültesi Hastanesi, 19 Sağlık Ocağı, 1 SSK Dispanseri, 6 Sağlık Evi ve 1 Verem Savaş Derneği hizmet vermektedir. Ayrıca, iki büyük askeri birliğin yanısıra, İzmir-Ankara İzmir-Aydın ve İzmir-Çanakkale karayolu ağının merkezinde bulunması, 2000 yılında metro nun Bornova'ya uzanması ve İzmir Santral Garajı 'nın ilçe içinde konuşlandırılmış olması ve yakın çevresindeki iki hakim aksın (Kemalpaşa Ovası ve Işıkkent) sanayi bölgeleri olarak saptanması ve 4 sanayi sitesinin yerleşim alanı içinde bulunması Bornova'nın gelişimine bugün ve gelecekte etki yapacak unsurların başında gelmektedir. Bornova bu arada, Pınarbaşı, Çiçekli ve yakın köyleriyle İzmir'in akciğeri konumunu sürdürmektedir.
Bağlı beldesi yoktur.
Semtlere göre mahalleleri;
Bornova Merkez (Kazım Dirik Mahallesi, Naldöken Mahallesi, Evka-3 Mahallesi, Erzene Mahallesi, Ergene Mahallesi),
Özkanlar (Manavkuyu Mahallesi, Mansuroğlu Mahallesi, Osmangazi Mahallesi),
Altındağ (Altındağ Merkez Mahallesi, Tuna Mahallesi, Çamkule Mahallesi, Zafer Mahallesi, Koşukavak Mahallesi, Birlik Mahallesi, Meriç Mahallesi, Serintepe Mahallesi),
Çamdibi (Yeşilova Mahallesi, Yıldırım Beyazıt Mahallesi, Barbaros Mahallesi, Gaziosmanpaşa Mahallesi, Rafetpaşa Mahallesi, Karacaoğlan Mahallesi, Çınar Mahallesi),
Işıkkent (Egemenlik Mahallesi, Işıklar Mahallesi, Mevlana Mahallesi),
Pınarbaşı (Gürpınar Mahallesi, Kemalpaşa Mahallesi, Doğanlar Mahallesi, Yunus Emre Mahallesi, Ümit Mahallesi),
100. Yıl (****** Mahallesi, İnönü Mahallesi, Kızılay Mahallesi).
12 köyü bulunmaktadır. Bunlar,
Kavaklıdere (2000 nüfuslu en büyük köydür.),
Yakaköy (Aydın-Manisa kervan yolu üzerinde bulunması nedeniyle Anadolu Beylikleri döneminde kurulduğu rivayet edilmekte olup köyde halen çok eski bir cami ve çeşmeler bulunmaktadır, 1000 nüfuslu ikinci büyük köydür, diğer köyler çok daha küçüktür),
Karaçam (1800'lerde Manisa dağlarındaki eşkiya baskısından kaçan göçerlerce kurulmuştur),
Beşyol
Çamiçi (orman köyüdür),
Çiçekli (93 Harbi muhaciri Boşnaklarca kurulmuş, eski adıyla Hamidiye köyü'dür ve bugün bir mesire yeridir),
Eğridere
Kayadibi
Laka,
Kurudere
Sarnıç
Gökdere
Konu: Bornova Rehberi 
Cuma Ara. 03, 2010 6:12 am
